Văn học trong nước Cung Phi Điểm Bích - Hoàng Công Khanh

CUNG PHI ĐIỂM BÍCH

(BÀ CHÚA TÌNH YÊU)

Kịch thơ hợp thể truyền kỳ
3 CẢNH
​

XUẤT XỨ ​

ĐÂY là chuyện truyền kỳ pha mầu thần thoại.

Điểm Bích mồ côi từ nhỏ, làm con nuôi một gia đình giàu có cùng quê. Năm cô 14 tuổi, cha mẹ nuôi đem cô tiến cung. Cô gái có nhan sắc, lại có tài múa hát làm thơ, (vì đã được học ở Giáo phường) trở thành cung nữ yêu của vua Trần anh Tông.

Vốn tính đa nghi, Trần anh Tông không tin rằng Huyền Quang (tên thật là Lý đạo Tái) có thể từ bỏ quyền tước, địa vị, giàu sang (tương truyền ông đã đỗ trạng nguyên) để vào núi Yên tử tu hành, cam chịu khổ hạnh, trái với lẽ thường tình của người đời.

Để tìm hiểu sự thực về một con người, vua sai nàng Điểm Bích ăn mặc giả làm một cô gái quê bị ép duyên phải bỏ nhà, lên Yên tử để thử. Nếu Huyền Quang là người giả dối, tất sẽ bị quyến rũ trước sắc đẹp hiếm có và tài hoa đặc biệt của cô. Lúc đó, Điểm Bích phải dụ Huyền Quang lấy cho được đĩnh vàng có dấu hiệu trong kho mà nhà vua đã tặng cho nhà sư từ khi sư bắt đầu đi tu. Đĩnh vàng đó sẽ là chứng vật không thể chối cãi về tấm lòng hư thực của Huyền Quang. Điểm Bích miễn cưỡng phải tuân theo cái lệnh oái oăm đó. Sau gần một năm Điểm Bích làm công việc hương đèn và quét tước ở chùa Hoa Yên, nơi Huyền Quang trụ trì, nàng thấy nhà sư có những đức tính cao đẹp khác thường, đồng thời lại có một hồn thơ đầy tình người tinh tế. Đó cũng là những điểm sáng mà nàng đã thoáng bắt gặp ở mối tình đầu sớm bị tan vỡ. Đó lại cũng là niềm khát vọng triền miên của người con gái yêu đời, săn tìm hạnh phúc tình yêu đích thực. Trò thử thách bỗng biến thành sự thực.

Bằng mưu mẹo ngây thơ vụng về, nàng hy vọng lấy được đĩnh vàng giao hẹn, kéo được Huyền Quang ra khỏi cửa phật, về sống cuộc đời trần tục với mình. Song cuộc đời và ý muốn của con người thường ngược chiều nhau.

NHÂN VẬT ​

ĐIỂM BÍCH: Cung Phi – 16 tuổi

HUYỀN QUANG : Sư tổ chùa Hoa Yên, trên Yên tử, 45 tuổi (1254 - 1334)

NGƯỜI SAY CHỘT: Anh ruột Nhài, người yêu cũ của Điểm Bích, 25t.

TRẦN ANH TÔNG ; Vua nhà Trần – 42t. (1257 – I320)

NHÀI: Thị tỳ của Điểm Bích, 16t.

TRẦN MINH TỰ :Tôn Thất, cận thần của vua Trần anh Tông, 40t.

TÚC VỆ A và B

Cái bóng của Điểm Bích

Đồng Nam và Đồng nữ (phù điêu gỗ hóa thân) Từ 4 đến 8 người

Tiếng hát cung văn

Tiếng niệm kệ của các phật và bồ tát: Phổ Hiền, Văn Thù, Thích ca mầu ni. Quan thế âm...

CẢNH I ​

Vườn mai chùa Hoa Yên trên núi Yên tử. Hai bảo tháp (Xá lị) của Tổ I Và Tổ 2 phái thiền Trúc Lâm. Tháp I lớn hơn, xây trên ba bậc thềm đá cao.

Chùa chính, nhà tăng, nhà tổ ở khuất bên trong. Chung quanh có đường xuống núi.

Vườn mai đương nở rộ. Một tảng đá to mặt bằng dưới một gốc mai già.

Chiều đông gió lạnh. Thỉnh thoảng một bông mai lìa cành lấp loáng bay trong nắng nhạt.

(Điểm Bích đương quét lá trên thềm Bảo tháp, bỗng ngừng lại, ngồi xuống, lấy tay lần theo những nét bóng hoa in trên nền đá xám)

ĐIỂM BÍCH - (Thơ) ! Ôi ! Những bóng hoa rơi
Vương thềm rêu đá biếc !
Đẹp bâng khuâng hơn một mùa luyến tiếc,
Tròn trĩnh hơn nguyên dáng nét trên cành !

(Đứng lên, vẻ nuối tiếc)

Thế mà nhát chổi vô tình,
Đẩy đưa vỡ bóng nát hình tan hương,
Ai yêu ta đó người thương?
Xin đừng là bóng hoa vương mặt thềm !

(Tiếng chuông mõ tụng kinh trong chùa văng vẳng)

ĐIỂM BÍCH-(Mỉm cười chắp tay)

Nam mô A di đà phật!
Sư tổ Huyền Quang ơi !
Đệ tử xin hỏi người,
Sao trên trang kinh lời kệ,
Lại chập chờn thấp thoáng bóng hoa rơi ?

Thi nhân Huyền Quang ơi !
Điểm Bích này khao khát được trả lời
Sao chuông ngân mõ đổ,
Lại không điểm nhịp cầm cho lời tụng niệm lứa đôi?

Sư tổ ơi ! Thi nhân ơi !

(Múa hát nhịp nhàng một mình)

(Có tiếng hát phẫn hận ngang tàng dưới dốc núi)

TIẾNG NGƯỜI SAY CHỘT

Đã từ lâu gươm báu nằm hoen rỉ,
Thèm máu đầu lâu vật vã trong bao,
Đã từ lâu men nồng làm tri kỷ,
Nẻo đường trần ngang dọc hát nghêu ngao.

(Điểm Bích ra đầu dốc ngó xuống, vội quay lại)

ĐIỂM BÍCH − (Nói) Ôi! Hắn ta! Vẫn lại là hắn ta!

(Tránh vào sau một gốc mai)

(Người say chột, áo phanh hở ngực, râu ria lởm chởm, tóc bù xù, một mắt bịt chéo một mảnh vải đen, tay cầm bầu rượu, vừa bước lên đầu dốc vừa hát)

NGƯỜI SAY CHỘT – (Thơ)

Còn nhớ không, kẻ vong tình bội phản
Lầm bụi kinh thành xóa dấu chân son,
Chiêu Quân ơi, một sang Hồ quên Hán,
Kẻ ôm hận lòng chất ngất sầu von...

Thế gian ơi, ta đòi người trả giá ,
những mưu toan hủy hoại tình người!
Ta đòi ngươi phải bỏ nghề dối trá,
Mài hận làm gươm đi trả mối thù đời...

Ta say trời đất dâng mời,
Dòng sông gầm sóng thét lời thề sâu,
Tóc điên dựng ngược mái đầu,
Râu điên vặt đứt nát nhàu răng nhai...

(Cười vang, phóng gươm cắm ngập xuống gốc mai)

ĐIỂM BÍCH – (Giật mình hoảng sợ)

(Nói) — Ối! Cứu tôi với! Cứu tôi với!

(Định bỏ chạy)

NGƯỜI SAY CHỘT – (Nhảy tới chặn lại)

Điểm Bích! Nàng đừng sợ! Tôi tưởng trong vườn mai không có ai. Nhân lúc quá chén thích tình, tôi phóng gươm chơi vậy thôi! Cũng may! Ha... ha...

ĐIỂM BÍCH−(Run rẩy) Thưa ông...

NGƯỜI SAY CHỘT – Cứ gọi tôi là Người Say chột.

ĐIỂM BÍCH – Vâng, vâng, Người Say chột!

(Người say chột cười vang)

(Tiếng chuông mõ, tụng kinh trong chùa đổ hồi rồi tắt)

NGƯỜI SAY CHỘT–(Hất hàm về phía chùa) Đó, khóa tụng kinh chiều đã xong rồi. Sư tổ cũng sắp ra vườn ngắm hoa mai nở. Nàng cứ ở lại đây chờ Người sai bảo.

ĐIỂM BÍCH – Dạ, vâng…

(Người say Chột rút cây gươm cắm ở gốc mai lên múa gươm hát - thơ)

Trong gió lạc loài (hề) vỗ gươm ta hát,
Hiểu lòng ta chăng (hề) động thẳm hang u?
Gác tía lầu son (hề) vùi trong gió cát,
Vò võ vườn mai (hề) lòng ta đeo thù.

Tất cả đi vào trong đổ nát,
Sót lại lòng ta nhát cắt đau,
Tất cả tan vào trong bát ngát,
Riêng máu hồn ta vẫn rỏ mau...

(Ngất ngưởng vào khuất)

ĐIỂM BÍCH – (Ngẩn ngơ, bàng hoàng)

Ôi! Khiếp sợ !
Con mắt hắn nhìn ta!
Soi mói! Tinh ma!
Là người hay là quỷ?
Kẻ tật nguyền quái dị!
Mà khúc cuồng ca u uất nghẹn ngào lệ tưới máu sa!

Hắn là ai ?
Có biết hay không biết
Mục đích ta đến ngôi chùa cách biệt
Đứng chon von trên Yên Tử cao vời ?

Ngươi là ai? Kẻ khinh miệt ngạo đời?

(Huyền Quang từ lối chùa ra, tay cầm cuốn thơ NGỌC TIÊN TẬP)

ĐIỂM BÍCH-(Chắp tay) Bạch sư tổ !

HUYỀN QUANG – Điểm Bích!

ĐIỂM BÍCH–Bạch, kẻ vừa rồi...

HUYỀN QUANG− À! chàng trai bí ẩn,

ĐIỂM BÍCH–Bạch, hắn là ai?

HUYỀN QUANG – Con bà vãi già lú lẫn,
Từ quê lên xin giúp việc cửa chùa.
Ta nể lòng thương người mẹ già nua
Cho ở lại chăm vườn mai hoa nở.

ĐIỂM BÍCH – Bạch, con thấy hắn dùng gươm phát cỏ,
Xới đất, tỉa cành, bón rễ, bắt sâu,
Cũng vẫn bằng gươm...

Cuốc nọ để đâu?​

Đệ tử ngại ngùng…

HUYỀN QUANG – Con đừng lo nghĩ!
Có lẽ thói quen!

Vả ta vững chí,​

Dù ác dù gian đã đến cửa thiền,
Phật sẽ đổi lòng rửa dạ nên yên,
Kẻ giặc cướp cũng trở thành ngoan đạo.

ĐIỂM BÍCH – Còn họ tên?

HUYỀN QUANG – Suốt ngày say lảo đảo,
Quên sự đời quên cả họ tên mình,
Chỉ vào tật nguyền từ lúc bẩm sinh,
Hẳn tự xưng danh là Người Say chột.
Bận tâm làm chi! (Chỉ vườn mai)

Khi nắng chiều trở gót,​

Mà cánh mai đương dệt gấm trên cành,
Mà hương thầm đương nảy khúc dương tranh,
Hồn hoa vẫy gọi hồn thơ thanh lịch.

ĐIỂM BÍCH – Bạch, theo con thì...

HUYỀN QUANG - Thì sao, Điểm Bích?

(Điểm Bích mắt long lanh, mỉm cười ý tứ)

ĐIỂM BÍCH - Bạch, đó là hồn hoa vẫy gọi... TÌNH YÊU !

HUYỀN QUANG – Điểm Bích !

ĐIỂM BÍCH- Bạch Sư tổ?

HUYỀN QUANG – Con chớ nói liều!
Hãy luôn nhớ rằng nương nhờ cửa phật,
Là phải dốc lòng thủy chung như nhất,
Lấy tiếng tụng kinh thay khúc ca đời,
Đừng thả thuyền hồn theo lớp sóng dồi,
Chớ ném nhân tình vào lò lửa tục,
Muốn thành bồ tát, phải chăm diệt dục,
Ước tới Như Lai, cố tắt lạnh lòng.
Cuộc thế gói tròn hai chữ sắc không,
Sống gửi thác về, sinh sinh diệt diệt.

(Nghiêm trách)

Con đã nghe nhiều mà không thấu triệt,
Có giảng bao nhiêu cũng chỉ uổng công.
Từ chốn lụa là đến chỗ nâu sồng,
Diệu vợi lắm, phải gắng đi mới tới,
Chưa cắt tóc, đã phạm vào sắc giới.
Sao vẹn đường tu?

ĐIỂM BÍCH – Xin người thứ lỗi!

(Càng nói càng say sưa dần)

Cảm thông niềm khát vọng tuổi xuân xanh,
Cứ nếm ngọt ngào mỗi giọt sương trinh,
Cứ xao xuyến khi gió đùa tóc rối,
Cứ tết hoa rừng thành vòng hoa cưới,
Cứ rộn ràng cánh bướm đập trong lòng,
Cứ thẹn thùng khi má bỗng dưng hồng,
Cứ vơ vẩn mỉm cười không có cớ,
Cứ tưởng nắng vàng vì mình rực rỡ,
Cứ tưởng vì mình mây trở nên xanh,
Nghe tiếng chim ca thành tiếng tỏ tình,
Chỉ có bình minh không còn đêm tối,
Cứ muốn yêu người và được người yêu lại,
Yêu cháy lòng, yêu cuồng nhiệt, đắm say...
Tuổi trẻ Người ơi!

HUYỀN QUANG – (Lắc đầu) Oan trái còn đầy!
Phải gỡ cho xong!

ĐIỂM BÍCH - Bạch Người..

HUYỀN QUANG – Đừng nói nữa!
Lắng lại đi con!

Dập đi ngọn lửa​

Phù sinh!

Đừng làm bận lòng ta! ​

(Chắp tay)

Nam mô A di đà phật!

(Nói) Điểm Bích!

ĐIỂM BÍCH - Bạch Sư tổ?

HUYỀN QUANG – Con vào nhà tổ lấy cây đàn tranh treo trên vách mang ra đây cho ta!

ĐIỂM BÍCH - Bạch, có cần lấy bút nghiên nữa không ạ?

HUYỀN QUANG – Không, thơ "VỊNH HOA MAI" ta đã làm xong và chép vào trong NGỌC TIÊN TẬP này rồi. Chỉ cần đàn để phổ vào cung bực.

ĐIỂM BÍCH – Bạch Sư tổ, vâng ạ. (Vào)

HUYỀN QUANG – (Băn khoăn đi lại) Người con gái lạ lùng ! Gần một năm rồi!... Tưởng như đã hiểu rõ về nàng... Vậy mà ta vẫn là kẻ đứng ngoài cửa ngõ tâm tư loạn mầu loạn sắc của người con gái ấy ... Đến hôm nay, ta lại phải tự hỏi mình cái điều đã làm ta bao lần trăn trở... Có đúng như lời nàng đã kể về đời mình với bà sư già dưới núi hay không?

Tiếng ĐIỂM BÍCH (Kể theo điệu ngâm Tần cung oán)

(thơ) Con nhà nghèo ở nơi thôn ổ,
Theo giáo phường từ độ còn thơ.
Hát hay múa khéo ai ngờ,
Đến năm mười bốn xe tơ lỗi thời,
Cha mẹ nuôi tham nơi giàu có,
Gả bán cho trọc phú cùng quê,
Miệng cười lòng những tái tê,
Thương thân lệ tủi dầm dề kiệu hoa.
Đêm động phòng bỏ nhà chạy trốn,
Cánh bèo trôi sóng cuốn tha phương,
Đến đây nấp bóng phật đường,
Muối dưa cam phận, đèn hương tâm thành
Chờ ngày cắt tóc gửi mình,
Đào sâu chôn chặt hận tình thiên thu

HUYỀN QUANG – (Nói) Có đúng như vậy không? Tài sắc lộng lẫy kia!... Tâm sự thảm sầu ấy !... Điểm Bích ! Điểm Bích !... (Thở dài lắc đầu như muốn xua tan những khắc khoải ấy đi)

(Điểm Bích mang đàn ra, nâng đưa cho Huyền Quang)

ĐIỂM BÍCH - (Thơ) Bạch Sư tổ,
Đàn không dây không phím,
Thì gẩy làm sao nên nhịp nên thanh?

HUYỀN QUANG (Mỉm cười, rao giảng)

Con ơi, người thiện tài xử dụng đàn tranh,
Không phím không dây mới là bậc nhất,
Bởi biết tâm đắc ở ngoài âm luật,
Bởi tinh thần của cung bực thanh trầm,
Chỉ có thể tìm trong khúc đàn câm,
Và bởi tinh túy của hồn đàn ẩn kín,
Chỉ tìm thấy ở nơi không dây không phím.
Con hãy nghe đây! Bài thơ VỊNH HOA MAI;

(Ôm đàn, bấm vào phím và dây tưởng tượng. Tiếng đàn nổi lên, Huyền Quang ngâm theo)

Ông xanh ! muốn hỏi tự đâu
Mà hoa gội tuyết non sâu một mình ?
Ngắt về đâu phụ mắt xanh
Ý xuân mượn giải sầu thành mang mang (1)

(1) Nguyên tác : Mai hoa
Dục hướng thương thương vấn sở tòng
Lẫm nhiên cô trĩ tuyết sơn trung
Chiết lai bất vị già thanh nhãn
Nguyện tá xuân tư ủy bệnh ông.

ĐIỂM BÍCH – Bạch Sư tổ,
Con nghe rõ tiếng đàn ngộ đạo,
Coi cuộc đời bất quá giấc chiêm bao...

HUYỀN QUANG - Như ảnh trong gương, như gió qua rào,
Như cánh chim soi trên đầm nước lặng,
Chim bay đi rồi, mặt đầm lại vắng,
Cảnh đó người đây còn có gì đâu ?

(Vuốt cần đàn, cao ngạo)

Không phím không dây mà rất nhiệm mầu,
Nên nhịp nên thanh vẫn hoàn vô định.

ĐIỂM BÍCH - (Mỉm cười ý tứ)

Đàn linh diệu con vô cùng tôn kính,
Nhưng quá ảo huyền và quá cao xa.
Con muốn hỏi Người... (Ngập ngừng cố ý)

HUYỀN QUANG – Con cứ nói ra !

ĐIỂM BÍCH – E rằng thất thố ?

HUYỀN QUANG – Ta không chấp nhặt!

ĐIỂM BÍCH – Bạch Sư tổ, vậy con xin hỏi thật;
Cây đàn này, ngoài những khúc đó ra,
Có gẩy nổi chăng...

HUYỀN QUANG – Điệu gì?

ĐIỂM BÍCH – Những bản TÌNH CA?
Có rung lên nổi những âm thanh hạnh phúc?
Có thay bà Nguyệt chắp duyên thế tục ?
Có thế ông Tơ xe sợi chỉ hồng ?
Người gẩy con nghe được thế hay không ?

HUYỀN QUANG−(Nói) Điểm Bích!

(Đặt cây đàn xuống mặt phiến đá, quay mặt đi)

ĐIỂM BÍCH - Bạch Sư tổ ?

HUYỀN QUANG – Con đi đi!

ĐIỂM BÍCH – Sư tổ đuổi con sao?

HUYỀN QUANG - Cất đàn đi!

ĐIỂM BÍCH - Sư tổ không đàn nữa ư?

HUYỀN QUANG - Không bao giờ nữa !

ĐIỂM BÍCH – Bạch Sư tổ, con hiểu. (Mỉm cười liếc trộm, mang đàn vào)

(Huyền Quang lắng nghe bước chân Điểm Bích khuất hẳn mới quay lại, tâm sự bứt rứt rối bời)

HUYỀN QUANG - Điểm Bích !

(Thơ) Trời phật ơi!
Sao nàng lại lạc bước tới đây ?
Lại nói với ta những lời hữu ý ?
Như suồng sã mà dịu dàng tế nhị?
Tưởng như đùa lại như thật khó phân!
Ma nữ hiện hình hay tiên nữ giáng trần ?
Ta nghiêm nghị mà sao còn bối rối?
Đương minh mẫn bỗng nhiên thành u tối?
Tỉnh táo bao nhiêu càng mê hoặc bấy nhiêu!
Người đứng đây, hồn cất cánh phiêu diêu.
Đường sang Tây Trúc dẫn vào cung ÂN ÁI

(Quỳ xuống, chấp tay ngửa mặt)

Xin đức phật hãy cho con tỉnh lại!
Cho con mãi là Sư tổ Huyền Quang,

Cho con đếm hạt lần tràng,
Cho con đến được Niết bàn chân như!
Nam mô A di đà phật!

(Vái lên không rồi gục xuống đất. Tiếng chuông mõ tụng kinh vang vang trong tâm tưởng. Giây lát trấn tĩnh. Huyền Quang đứng dậy, nét mặt ưu tư đã có chút rạng rỡ)

(Ngâm thơ Đường Luật)

Cái vạ nghìn xưa chép sử xanh,
Giáo gươm lồng bóng nét mày thanh,
Muôn quân hùng mạnh không tan giặc,
Nửa khóe thu ba đủ đồ thành.
Má phấn môi hồng cơ hiểm họa,
Nhà tăng cửa pháp thế chanh vanh,
Cốt tiên giữ lấy không pha tục,
Chật vật đường tu khúc độc hành.

(Thở dài) Phép màu ma quỷ tan tành,
Mà sao vẫn sợ mắt xanh một người?

(Người Say chột ra, chắp tay)

NGƯỜI SAY CHỘT- (Nói) Bạch sư tổ, có khách quan từ kinh đô lên, hiện đương chờ Người ở ngoài phương trượng.

HUYỀN QUANG – À! Vậy ngươi vào bảo chú tiểu pha trà lão mai, để ta ra hầu chuyện.

NGƯỜI SAY CHỘT – Bạch vâng ạ, (vào)

(Huyền Quang vào lối chùa)

(Điểm Bích từ lối nhà tổ ra. Nhài từ dốc núi lên, ôm chầm lấy nhau mừng rỡ)

NHÀI — Phi tử Điểm Bích!

ĐIỂM BÍCH – Em Nhài! Ta nhớ em quá! Nhài ơi!
(Thơ) Nhiều đêm,
Ta cứ ước đôi bờ vai mọc cánh,
Bay về lầu hoa than thở cùng em,
Khoảnh khắc được nhìn khuôn mặt thân quen,
Cũng giải bớt nỗi cô đơn sầu xứ.
Mừng sao gặp nhau đây !

NHÀI— Thưa phi tử!

ĐIỂM BÍCH−(Đặt ngón tay trước miệng suỵt khẽ)

Hãy nhớ nơi đây không có cung phi.
Cho nên cũng không có cả thị tỳ,
Chỉ là người quen...

NHÀI – Em hay đãng trí!

ĐIỂM BÍCH - Đáng phải đánh đòn!

NHÀI– Em xin lỗi chị.

ĐIỂM BÍCH – Thế mới biết điều!

(Nắm tay nhau cười vui vẻ)

NHÀI – (Nói) — Thưa phi tử.

ĐIỂM BÍCH – Kìa! Lại thế rồi!

NHÀI – (Cười ngặt nghẽo) À quên, thưa chị,

ĐIỂM BÍCH - (nói) Còn quên nữa ta sẽ chém đầu đó. Nào có tin gì nói đi em ?

NHÀI – (Nhìn quanh) Em được biết đức vua vừa phái Trần Minh Tự lên Yên Tử.

ĐIỂM BÍCH – (Gật đầu) Đứng ở thềm nhà tổ, chị đã trông thấy Minh Tự đương leo dốc.

NHÀI – Em chắc Trần Minh Tự lên để nghe ngóng xem chị có làm nổi cái việc éo le mà đức vua giao phó hay không? Nhưng không hiểu sao một việc bí mật như thế mà Minh Tự cũng biết?

ĐIỂM BÍCH – Em ơi, Minh Tự là tước phong cho họ hàng tôn thất. Minh Tự này còn là một cận thần tin cậy nhất của nhà vua nữa.

NHÀI– À! Thế thì em hiểu.

ĐIỂM BÍCH – Em ơi, đức vua không tin là Sư tổ muốn thực lòng đi tu, nên mới sai chị lên đây thử, muốn

(Thơ) Mượn nhan sắc của một nàng cung nữ,
Làm lửa thử vàng thiêu chảy lòng tin.
Bậc đế vương chơi trò trẻ ú tim,
Bỡn cợt với tình, đùa cùng đạo đức.

NHÀI – (Nói) Chị rời cung cấm lên đây gần trọn năm rồi. Hạn kỳ trở về cũng đã hết. Em rất lo cho chị, vì

(Thơ) Cao tăng phái Trúc lâm thiền,
Chỉ riêng Sư tổ được truyền bát y,
Đạo cao đức trọng ai bì
Như cây trụ đá dễ gì chuyển lay?

ĐIỂM BÍCH – (Nói) Nhài ơi, chị hỏi câu này em phải nói thật. Cấm không được nịnh đấy nhé!

NHÀI - Được, em sẽ cố gắng làm một trung thần.

ĐIỂM BÍCH – Chị có phải là người xấu xí khó coi lắm không?

NHÀI – Trời ơi! Chị là người đẹp nhất ba cung sáu viện.

(Thơ) Bao nhiêu tuyệt thế giai nhân,
Ngậm ngùi trót lỡ làm thân má hồng,
Quảng hàn, Bồng đảo, Thiên cung
Tiên nga cúi mặt thẹn thùng vì ghen.

ĐIỂM BÍCH - (Nói) Thôi, em đừng nói quá! Thế còn cái nghề mọn của chị thì thế nào?

NHÀI – Là nghề gì hả chị ?

ĐIỂM BÍCH – Nghề múa hát, thơ phú mà chị học được từ hồi còn nhỏ ở Giáo phường ấy mà!

NHÀI — Ôi! Không phải là nghề mọn, mà chị lại là người rất mực tài hoa!

(Thơ) Tài hoa đệ nhất kinh thành,
Thơ gieo vần ném lanh canh châu vàng,
Hò xừ xang xế xừ xang,
Phong ba nổi vũ đôi hàng chân đưa.

ĐIỂM BÍCH - Đấy, em lại nói quá lên rồi!

NHÀI – Em còn e là chưa đủ!

ĐIỂM BÍCH — Nếu quả được như thế thì...

NHÀI – Mà dù có được như thế, em vẫn cứ phân vân không biết chị làm thế nào để...

ĐIỂM BÍCH – Nhài ơi, chị..

(Thơ) Đã thả cần quăng lưới,
Con cá vừa cắn câu,
Lại e dè nhả vội,
Nhưng trước cái mồi thơm,
Làm sao mà tránh nổi?
Lưới gai dù mau mắt,
Cá vẫn lọt như không.
Lưới tình không hình bóng,
Mắc vào gỡ sao xong?

NHÀI— Bao nhiêu là kỳ vọng,
Liệu có chắc nên công?
Hay chung quy ảo mộng,
Nước lã đổ ra sông ?

ĐIỂM BÍCH – (Mỉm cười tự tin)

Trận đồ bày thế Mê cung,
Âm binh tám hướng trùng trùng kéo quân,
Cửa Sinh cửa Tử quan chân,
Cửa nào cũng có giai nhân yểm bùa!

(Nắm tay nhau cười vang vui vẻ)

NHÀI - (Nói) Nhưng chị có nhớ đêm nay là đêm cuối cùng của hạn kỳ thử thách không?

ĐIỂM BÍCH - Cho nên chị đã lo liệu trước tất cả. (Ghé tai Nhài nói nhỏ) Thế! Thế! Phải làm như thế, em đã nhớ chưa ?

NHÀI - Tức là nếu đêm nay làm việc ấy không xong, mai chị cũng cứ về cung, còn em thì ở lại?

ĐIỂM BÍCH – Và bằng trí thông minh lèo lái,

(thơ) Chờ lúc vắng người em lén nhẹ nhàng,
Lấy trộm luôn chiếc hộp gấm đựng vàng,
Đĩnh vàng vua ban cho Người dạo trước,
Từ khi Sư tổ khăng khăng từ khước
Võng lọng, ngựa xe, mày liễu mắt xanh,
Giày cỏ áo gai lên Yên tử tu hành.
Bỏ lại sau lưng đô thành hoa lệ,
Nhường hết cho đời truy hoan nhân thế,
Tự chôn sống mình trong cô tịch triền miên.
Đức vua kính yêu nhưng vẫn không tin
Lại có con người ngoài vòng thông dụng.
Lấy khổ hạnh tuyệt cùng làm lẽ sống,
Lấy hư vô làm cực lạc trần gian,
Nên sai chị đem cái bả hồng nhan,
Để bỏ bùa mê nhà sư thi sĩ.

NHÀI – Thực rắc rối tơ !

Nhưng em quyết chí,​

Vì công ơn của chị!

ĐIỂM BÍCH - Nói chi ơn!

NHÀI - Song chỉ một ngày không kém không hơn
E quá gấp!

ĐIỂM BÍCH – Nếu chậm thì sẽ lỡ !
Có được không em?

NHÀI - Đành là phải cố.
Nhưng nếu không may...

ĐIỂM BÍCH — Chị tin ở em Nhài!

NHÀI – Nhưng tại sao phải làm thế chị ơi !
Tại sao em cần đóng vai kẻ cắp ?
Em chưa hiểu...

ĐIỂM BÍCH - Sau này em hiểu tất!
Giờ hãy làm tên kẻ cắp có lòng.
Lấy đĩnh vàng kia là để dự phòng,
Song chị vẫn tin nghìn thu hồng phấn,
Vung một cành hoa cũng thừa thắng trận,
Cũng làm cho đá rắn gật đầu thưa.

Em ơi!

Phép lạ tài cao mấy cũng thừa,
Kể từ bệ phật đến cung vua,
Bè tình nổi sóng ai không đắm?
Chết mấy mươi phen vẫn chẳng chừa!

(Lại cùng nắm tay nhau cười vang vui vẻ nhưng tiếng cười vẫn gợn niềm khắc khoải lo âu).

NHÀI – (Nói) À! chị ơi, em còn nhận được một tin đáng lo nữa!

ĐIỂM BÍCH - Đáng lo ư?

NHÀI – (thơ) Hiện có một người lạ mặt ở chùa,
Biết rõ ràng lai lịch chị từ xưa ..

ĐIỂM BÍCH - Nếu đúng vậy thì cơ mưu lộ hết.
Người đó là ai?

NHÀI - Chị cũng từng quen biết!

ĐIỂM BÍCH – Lạ lùng chưa?
Nhưng người đó là ai?

NHÀI - Chị ơi, người đó chính là..

(Điểm Bích chợt nhìn vào trong, vội ngăn lại)

ĐIỂM BÍCH – Khoan đã, em Nhài ! Sư tổ ra kia ! Em nên tránh mặt !

NHÀI– Cả Trần Minh Tự !

ĐIỂM BÍCH - Hãy nấp vào chỗ khuất !

(Nhài tránh vào trong. Huyền Quang và Trần Minh Tự từ lối chùa ra)

ĐIỂM BÍCH - (Chắp tay) A di đà phật !

MINH TỰ − (Chắp tay) A di đà phật!

HUYỀN QUANG – Điểm Bích!
Vừa nghe ta kể chuyện về con,
Minh Tự ngậm ngùi cho kiếp phấn son,
Xót thương cảnh ngộ éo le uẩn khúc,
Phát lòng từ bi, dón tay làm phúc,
Giúp đỡ cứu nàn...

ĐIỂM BÍCH - Xin cảm tạ đức ân!

MINH TỰ - Nào có gì đâu !

HUYỀN QUANG - Đền đáp từ tâm,
Con hãy theo vào nhà tăng hầu chuyện,
Kể Minh Tự nghe gót đầu sự biến !
Giữ lễ cho nghiêm !

ĐIỂM BÍCH – Bạch, đệ tử nhớ rồi !

(Có tiếng chuông lớn đổ hồi)

HUYỀN QUANG – Bóng chiều tan, chuông triêu mộ đổ hồi,
Khóa lễ vào đêm đương chờ bần đạo.
Tiếc không được cùng ngồi lâu thụ giáo,
Minh Tự thể tình...

MINH TỰ – Xin Sư tổ tùy nghi !

HUYỀN QUANG−(Chắp tay) A di đà phật!

MINH TỰ – (Chắp tay) A di đà phật!

(Huyền Quang vào lối chùa. Trần Minh Tự và Điểm Bích ra hiệu cho nhau cần phải giữ bí mật)

MINH TỰ − (Nói) Phi tử Điểm Bích, có vương lệnh...

ĐIỂM BÍCH - Xin Minh Tự cho nghe !

MINH TỰ – Lệnh truyền cho phi tử:

(Thơ) Đúng ngày mai phải trở lại cung son.
Mười tháng rồi !

ĐIỂM BÍCH – Vâng, còn một đêm tròn!

(Có chiều tư lự)

Mười mùa trăng hái một trăng vành vạnh,
Mật dịu ngọt dâng thơm môi khổ hạnh,
Men giao duyên ngây ngất muối dưa thiền.
Tôi nhớ rồi !

Chỉ còn một đêm huyền !​

Đêm nợ cuối cùng !

Có vay, có trả ! ​

MINH TỰ – Và xin nhớ, để chứng minh kết quả,
Phải mang được về tặng vật làm tin,
Hộp gấm đựng vàng !

ĐIỂM BÍCH – Tôi vẫn không quên! Quả thực khó khăn!

MINH TỰ – Nhưng là lệnh ngự,
Không thể không tuân!

Vả chăng phi tử​

Đã hứa làm tròn trước buổi ra đi.
Và tôi tin rằng chẳng trở ngại chi
Có thể cản chân một trang tài sắc
Như phi tử...

ĐIỂM BÍCH – Ngài lấy gì làm chắc ?

MINH TỰ - Tôi tin vào mắt con người!

ĐIỂM BÍCH— Của Sư tổ ư ?

MINH TỰ - Còn ai ?

ĐIỂM BÍCH – Ngài thấy sao xin nói rõ ?

MINH TỰ – Không dám tự mình bộc lộ,
Chỉ xin góp nhặt đôi lời,
Nhân tình thế thái ở đời,
Một khi lòng đã đổi rời,
Phật tâm còn dứt, vàng mười xá chi !
Thuyền Từ đã lạc bến Si,
Chỉ cần chớp khẽ hàng mi cũng chìm.

(Cười vang tự thưởng)

ĐIỂM BÍCH - (Nói) Trần Minh Tự, tôi xin hứa sẽ mang được hộp gấm đựng vàng về cung phục mệnh

MINH TỰ – (Cười vang) Tôi biết! Tôi biết!

(thơ) Trước một thiên diễm tuyệt đoan trang,
Có chiến binh nào không phải quy hàng ?
Có danh tướng nào mà không khép nép ?
Có thành lũy nào mà không bị dẹp ?
Và ngai vàng nào mà chẳng rung rinh ?

ĐIỂM BÍCH – Tôi đâu được thế!

MINH TỰ — Phi tử nhún mình!
Tôi cầm chắc trước tin vui thắng lợi.

(Chào rồi định vào)

ĐIỂM BÍCH – Xin được phép tiễn chân ngài xuống núi!

(Cùng xuống dốc núi. Người say chột ra đứng nhìn theo cười ha hả)

NGƯỜI SAY CHỘT –

Trò đời một tấn hay hay,
Kìa kìa ông lớn ! Này này sư mô!
Đó là nữ quái loài hồ,
Còn đây là kẻ hung đồ say điên !

(Lại cười ha hả, rút gươm vừa hát vừa phạt cỏ bằng các động tác vũ thuật)

Múa gươm phạt cỏ,
Tung hoành thế võ:
Kê tử phiên thân!
Nghinh phong tảo trần!
Ngư tiều chỉ lộ!
Hoàng ưng qua thỏ!
Sư tử đoạt cầu!

Cỏ dại cụt đầu.
Đất phanh toang ruột,
Luyện tay cho thuộc,
Luyện mắt cho tinh,
Đâm kẻ phụ tình,
Chém quân bội bạc,
Xác chồng lên xác,
Quét sạch dọn quang,
Hết lũ đa đoan,
Hết loài lật lọng,
Cỏ độc tiệt giống,
Rừng núi tàn hoang

Lòng ta dù nát thành muôn mảnh,
Hận tình mảnh mảnh vẫn không tan...

(Phát cỏ vun vút. Nhài rón rén ra. đứng lặng nhìn, ngần ngại định lủi vào. Bỗng Người say chột ngừng tay)

NGƯỜI SAY CHỘT –(Nói) Nhài!

NHÀI−Ôi! (định bỏ chạy).

NGƯỜI SAY CHỘT – Không cần phải trốn tránh nữa ! Cứ ở lại đây !

NHÀI - (Rụt rè) Anh! Có phải anh không ?

NGƯỜI SAY CHỘT – Không nhận được hay sao ?

NHÀI – (Nhìn kỹ) Anh! Anh Vũ Linh ! Đúng anh rồi!

NGƯỜI SAY CHỘT– (Cười nhạt)

(Thơ) Kẻ có tên là Vũ Linh đã chết,
Chỉ có Người Say Chột ở đây thôi!

NHÀI- (Nghẹn ngào muốn khóc) Sao mà ra nông nỗi ấy, anh ơi!

NGƯỜI SAY CHỘT – Tại sao ư? Cô không cần phải biết !

NHÀI — Nghe anh hát mà như anh rên xiết
Con chim kêu thương, con thú thét gào,
Tại sao anh?

NGƯỜI SAY CHỘT – Cũng không cần biết tại sao!
Nhưng ai bảo cô tìm lên chùa vắng
Để gặp tôi ?

NHÀI – Em được tin mẹ nhắn.

NGƯỜI SAY CHỘT – Có việc gì?

NHÀI – (Nhìn quanh) Vì có lệnh nã truy
của Đô sát phủ…

NGƯỜI SAY CHỘT – Kết tội trạng gì?

NHÀI – Em không rõ ! (Ngập ngừng)

NGƯỜI SAY CHỘT–(Cười nhạt) Tội giết hai nhân mạng.
Giết hai đứa bất lương trùm ca quán,
Đãi phấn bòn hương, lừa lọc gái tơ,
Dạy nghề đàn ca, múa hát, ngâm thơ,
Làm miếng mồi ngon dử làng xa mã,
Vét hết bạc vàng, giở trò xảo trá,
Đem hiến dâng người tột bực quyền uy.
Hỏi triều đình để chúng sống làm chi ?
Lũ bán thịt người! Bọn buôn phẩm giá!

(Quay sang Nhài)

Còn gì nữa kể đi !

NHÀI– Khắp trên mọi ngả,
Đều vẽ hình anh...

NGƯỜI SAY CHỘT – (Chua chát) Hình tráng sĩ Vũ Linh !

NHÀI - Vừng trán mênh mông, mắt sáng ân tình,
Tóc cuộn mây vần, tai nghênh gió lớn,

NGƯỜI SAY CHỘT - Nhưng hiện nay lại nửa người nửa ngợm,
Một con sâu men ma dại thân tàn
Như kẻ ăn mày rách rưới lang thang,
Khác biệt ấy vượt ra ngoài tưởng tượng.

NHÀI - Dấu được hình hài nhưng còn chân tướng?
Nếu bị lộ ra... (Nước mắt chạy quanh)

Anh mệnh hệ nào,​

Mẹ và em rồi sẽ sống ra sao ?
Anh hãy trốn đi!

NGƯỜI SAY CHỘT – Chưa đòi hết nợ :
Đôi ba kẻ vẫn còn đương thách đố
Lưỡi gươm này ! (Vỗ gươm)

NHÀI – (Buồn bã) ôi ! Tuyệt vọng vì tình !
Anh đã tự mình hủy hoại thân mình,
Lại gieo tang tóc cho bao người khác.
Mỗi bước chân mỗi chất chồng tội ác,
Gột sao xong vết máu dính tâm hồn ?

NGƯỜI SAY CHỘT - Im đi! Đừng dậy khéo khoe khôn!
Ta buồn có một cô em hèn nhát,
Cam phận làm thân nữ tỳ hầu quạt
Cho một đào nương ỷ sắc cậy tài,
Rũ lời thề như rũ áo khoác người,
Xéo nát tim ta bước lên gấm vóc,
Rót vào ly ta tràn trề thuốc độc,
Xóa sạch lòng ta hết mọi niềm tin.
Lút cổ đời ta chầm chậm nhấn chìm
Tận đáy bùn đen căm thù thối rữa,
Còn ác độc nào tệ hơn thế nữa?
Hỏi sao ta còn nguyên vẹn là ta ?

(Thở dài ngao ngán)

Thế sự rối bời lẫn lộn chính tà
Mình cao thượng đời coi là ngu xuẩn,
Mình độ lượng thiên hạ cười ngớ ngẩn...

NHÀI – Em muốn xin anh...

NGƯỜI SAY CHỘT – (Cười khẩy) Hiểu rõ chuyện rồi!
Cô muốn rằng tôi ngậm miệng im hơi,
Đừng nói hở ra nguyên lai tông tích
Con người đong đưa kiêu kỳ Điểm Bích
Là một cung phi sủng ái đương triều,
Đương đóng vai cô thôn nữ lỡ chiều
Trong vở tuồng : "Giai nhân tống tình hòa thượng"

(Cười khinh thị)

NHÀI – Không phải thế đâu !

NGƯỜI SAY CHỘT - (Ngắt lời) Tôi vui lòng nhân nhượng.
Bịt mắt bưng tai như kẻ qua đường.
Nhưng về phần cô phải giữ lệ thường,
Cũng phải coi tôi như người xa lạ
Trước mắt cao tăng Huyền Quang tôn giả.
Và trước cô nàng Điểm Bích đảo điên !

NHÀi – Vâng, em sẽ lặng im,

NGƯỜI SAY CHỘT – Nhưng cần biết căn nguyên
Có dụng tâm gì? Tại sao làm thế ?

NHÀI - Em không dám nói ra !

NGƯỜI SAY CHỘT–(Cười nhạt) Hừ ! Quỷ kế !
Quỷ kế mà thôi!
(Nói riêng) Ta sẽ tìm ra!
Dòi bọ trong xương, phấn sáp ngoài da,
Vùi chúng xuống nấm mồ chung gian xảo.

(Với Nhài)

Thôi, cô đi đi!

Đừng mơ tưởng hão,​

Che được mắt này!

NHÀI – (Nói riêng) Sát khí bừng bừng!
E nổi bão giông dậy giữa sóng lừng,
Tan tác hết: (Tha thiết)

Anh ơi, tình xưa ngang trái,​

Do số phận xui nên...

NGƯỜI SAY CHỘT – Đừng nhắc lại!

NHÀI – Việc cũng đã rồi!

NGƯỜI SAY CHỘT – (Gằn giọng) Cần phải rửa tai,
Cho sạch những lời khuyên nhủ dông dài.
Cho dễ nghe lọt tiếng ca bạo lực!

NHÀI - Thưa anh...

NGƯỜI SAY CHỘT – Cô đi đi!

(Dốc bầu tu một hơi, hát)

Ngược bầu mà dốc !
Múa gươm mà chơi!
Mua quên bán nhớ chợ đời,
Tỉnh say một trận khóc cười huyên thuyên
Thủy chung ư?

Chuyện hão huyền !​

Anh hùng mã thượng?

Rõ tuyền thằng ngu!​

(Cười vang, bỏ xuống dốc núi)

NHÀI – (Nói) (Băn khoăn đi lại, chợt nghĩ ra) Ôi ! Chết rồi! Ta chưa nói được điều cần phải nói!... Mà thái độ của anh ta lại quyết liệt đến lạnh người!

(Nhắc lại lời người say chột)

"Đôi ba kẻ vẫn còn đương thách đố lưỡi gươm này". Trời ơi! Tình trạng của phi tử sẽ nguy mất!... Cả sư tổ Huyền Quang nữa! Biết làm thế nào bây giờ?... Anh! Anh Vũ Linh ơi!... (Chạy xuống núi)

(Sân khấu vắng. Nhạc rừng đêm: chim kêu, vượn hủ, trùng ran, văng vẳng tiếng tụng kinh gõ mõ)

(Điểm Bích từ dưới núi lên)

ĐIỂM BÍCH – (Nhìn quanh) Nhài ơi! Nhài ơi! Em đâu đấy ? Nhài ơi!...

(Tìm quanh, chợt thấy cuốn sách rơi bên tảng đá, nhặt lên) Một tập thơ: Ngọc Tiên Tập ! Tập thơ của Huyền Quang sư tổ bỏ quên!

(Thơ) Tập thơ riêng của nhà sư khổ hạnh,
Cảm xúc riêng và nỗi niềm riêng,
Tiếng xôn xao dưới đáy mặt bình yên,
Hơi thở nhân tình nén trong đạo lý.

(Nói) Có những gì đây? (Lần giở từng trang) Thơ Vịnh Hoa Mai! Ta vừa mới nghe xong! « Ngủ trưa, «Ngủ ngày » «Tức cảnh trong lúc sưởi hỏa lò » «Ở trong thuyền »... Ta cũng nghe chính Người đã ngâm rồi! Ôi! Chẳng lẽ toàn là thơ thiền cả hay sao ? À À! Một bài thơ mới, Thơ đề «Nhà ở trong núi»

(Thơ) Gió thu đêm nửa hiên trai
Phiêu phiêu mưa núi gối dài xanh leo,
Lòng thiền một giải trong veo,
Vì ai tiếng dế eo sèo thâu canh ? (I)

(I) Dịch theo nguyên văn: Sơn Vũ

Thu phong ngọ dạ phất thiềm nha
Sơn Vũ tiêu nhiên chẩm lục la
Dĩ thị thành thiền tâm nhất phiến,
Trùng thanh tức tức vị thùy gia?

(Nói) Hay quá ! Tấm lòng thiền đương tĩnh lặng, cớ sao và vì ai mà tiếng dế lại cứ rỉ rền thâu canh không ngớt, làm xáo động cả tâm tình?... Dế hay là người ?... Người hay là dế ?... Rỉ rền hay là thỏ thẻ ? Có phải là ta đó không? Có phải là Điểm Bích này đã làm cho Người khắc khoải thế hay không? (Giở đến trang cuối) – À! Lại một bài thơ mới nữa! «Thơ vịnh ngày xuân». Ôi! không phải là thơ vịnh ngày xuân mà là vịnh một người con gái! (Mỉm cười) Thế là mắt vị chân tu đã chuyển từ phật tổ đến giai nhân!

(Reo lên) một bài thơ nhập thế! Bài thơ trở lại với đời!

Tiếng ngâm của HUYỀN QUANG

Nhị bát giai nhân thích tú trì,
Tử kinh hoa hạ chuyển hoàng ly,
Khả liên vô hạn thương xuân ý,
Tận tại đình châm bất ngữ thì...

ĐIỂM BÍCH –(Thơ) Có nghĩa là

Dưới hoa đôi tám xuân xanh,
Đường thêu vương vấn, chiếc oanh liệng vòng,
Thương xuân ý đến vô cùng,
Ngừng kim cái thoáng lặng không mơ màng.

(Nói) Ôi! sao mà tinh tế! Tinh tế đến nhiệm màu! Sao mà lắng đọng! Lắng đọng hơn cả hư vô! Để cho lòng ta bâng khuâng, hồn ta xao xuyến, tim ta bồi hồi nhộn nhịp!

(Ngâm lại từng câu)

Dưới hoa đôi tám xuân xanh,
Đôi tám là mười sáu. Chẳng phải là tuổi ta đó sao?
Đường thêu vương vấn, chiếc oanh liệng vòng,

(Nói) Ta nhớ ra rồi! Chiều xuân hôm ấy, chính ta đã ngồi thêu dưới giàn hoa tử vi trong vườn bà sư già dưới núi. Và đúng là có con chim oanh liệng quanh mái tóc mời duyên!

(Thơ) Thương xuân ý đến vô cùng,
Ngừng kim cái thoáng lặng không mơ màng,

(Nói) Phải rồi, trong một thoáng giây, mũi kim chứa chan tâm sự của ta chợt vướng vào ý xuân man mác. Mũi kim dừng bước đường thêu... Một dáng nét tình yêu hiện lên trong mơ. . Một hình người in bóng lên tâm thức
... Đúng là NGƯỜI ẤY!

(Thơ) Cả cuộc đời ta đi tìm NGƯỜI ẤY.
Chỉ thấy bóng thôi mà chẳng thấy hình,
NGƯỜI ẤY ra đi trong nỗi bất bình,
Đọng lại hồn ta một hơi bóng nhạt,
Ta ôm gối khóc mối tình nhàu nát.

(Cám cảnh thân phận hiện nay)

Có bao giờ vua chúa biết yêu đâu!
Một cánh hoa rơi vườn ngự muôn màu,
Mảnh hương lẻ loi ba cung sực nức.

(Đầy khát vọng)

Tình yêu ơi! Tiếng thanh xuân thúc giục,
Người yêu ơi! Sao mãi chẳng lên hình ?

(Hướng về phía chùa)

Sư tổ ơi!
Có phải chăng vì đồng cảm tâm linh,
Mà Người gạn được chiều sâu thầm kín?
Phải chăng tấc lòng vì em bịn rịn,
Mà tình em đi vào cõi thơ Người?
Điểm Bích ơi!

NGƯỜI ẤY trở về rồi!​

Huyền Quang ơi!

Hãy chỉ là thi sĩ!​

Hãy cứ làm thơ: «Thương vô cùng xuân ý»
Hãy là hình, đừng là bóng chơi vơi!
Huyền Quang ơi!

Xin hãy chỉ là Người!​

LÀ NGƯỜI ẤY và chỉ là NGƯỜI ẤY!

(Không tự chủ, Điểm Bích bước nhanh về lối chùa. Bỗng Người Say Chột cùng Nhài xô ra. Người Say Chột quắc mắt, tay nắm đốc gươm, trong khi Nhài chạy vụt lại đứng chắn trước mặt Điểm Bích, giang tay bảo vệ nàng)

NHÀI– Đừng làm vậy! Xin đừng làm vậy!

NGƯỜI SAY CHỘT – (sững lại, mỉm cười, ôn tồn)

Đừng sợ! Không việc gì mà sợ!
Tôi chỉ định lên làm cỏ nốt vườn mai,
Cứ vào chùa đi!

Vào quỳ trước phật đài!​

Mà cầu phúc, cầu duyên! Đừng sợ?

(Nhắc đốc gươm rồi sập xuống, cười vang khoái trá, Điểm Bích sững sờ kinh ngạc, đứng lặng, tập thơ NGỌC TIÊN TẬP tuột khỏi tay, rơi xuống đất).

NHÀI - (Quỳ phục xuống, chắp tay)

Nam mô A di đà phật!

(Tắt đèn)​

 

CẢNH 2


Màn ngoài.​

(Điểm Bích và Nhài cùng ra. Nhài hé cánh màn phụ nhìn vào trong rồi khép lại)

NHÀI- (Thơ) Chị ơi,
Sư tổ còn đương tham thiền nhập định,
Chưa biết bao giờ mới mở mắt ra,

(Tiếng mõ sang canh)

Nến lụi hương tàn, canh mõ đổ ba,
Không lẽ đứng đây mà chờ đợi mãi?

ĐIỂM BÍCH – (Lo âu)

Hy vọng còn đêm cuối,
Mai sớm trở về cung,
Mày thưa cong liễu đầm sương rối
Môi nhạt vành son nghẹn gió cùng.

NHÀI – (Nói) Sao ? Bây giờ chị lại đâm ra run sợ ư ?

ĐIỂM BÍCH- (Thơ)

Hạt tình gieo đất phật,
Mầm tình nhú vườn tiên,
Cây tình hứa một mùa xanh biếc,
Hoa tình khép mở cánh nhân duyên...

NHÀI - (Nói riêng) Trời ơi! Hình như chị tôi yêu Sư tổ thật! Chuyện đùa mà thành chuyện thật hay sao?... Mắc mớ quá (Với Điểm Bích) Chị ơi, chị cứ vào đi! Em ở ngoài này canh chừng cho chị.

ĐIỂM BÍCH –(Thơ)

Tiếng đời dâng thôi thúc,
Nhạc đời rộn hợp hoan,
Đâu phải đường tu là cõi phúc ?
Có tình mới dứt được giây oan!

NHÀI- (Mỉm cười lắc đầu nói) Rõ quá rồi! Nhưng dù có vậy thì cũng phải thử cho đến nơi đến chốn! (Với Điểm Bích) Chị ơi, Vào đi!

(Thơ) Trái cau xanh, lá trầu vàng,
Vào đi, rẽ lối trần gian cho Người!

(Kéo tay Điểm Bích vào)

Cảnh trong​

Bệ phật. Các pho tượng lùi sâu vào bóng tối hậu cung, chỉ thấy thấp thoáng đường nét và màu sắc son vàng linh nghiêm bí ẩn.

Trên bệ, một bát hương lớn và hai cây đèn thắp nến cao bằng gỗ. Trước bệ, dưới thấp là bồ đoàn đắp đất trải chiếu cói, trên có giá chuông nhỏ, giá gác sách kinh, mõ gỗ có đế và chiếc dùi con.

(Huyền Quang ngồi xếp bằng tròn tham thiền nhập định trên bồ đoàn, mặt quay ra ngoài, mắt nhắm, hai tay đè ngửa trên đùi trước bụng.

Điểm Bích tay nâng cơi trầu màu cánh gián có hình rồng cuộn mây thếp vàng, từ trong lướt ra)

ĐIỂM BÍCH – (Hát Huê tình)

Vào rừng hái quả cau tươi,
Bổ ra làm sáu bày cơi vẽ rồng.
Lên non bứt lá trầu không,
Tiêm hình cánh phượng đệm lồng quế cay,
Xuống đèo chặt khúc vỏ chay.
Dao vàng đẽo vát hương say đượm lòng.
Vào làng xin ống vôi hồng,
Ngang chìa quệt mỏng khỏi nồng không chua.
Trước dâng lễ cúng lên chùa,
Sau mời Người miếng trầu đưa thắm tình...

(Múa mời trầu)

(Nói) Người không nói không rằng, cũng không có ý nhận trầu mời. Sao thế nhỉ? (Băn khoăn ngồi xuống) (Nhài từ bóng tối hậu cung bên phải ló ra nghe ngóng. Người Say Chột từ hậu cung bên trái ló ra theo dõi)

ĐIỂM BÍCH – À! Có lẽ thế chăng? Có lẽ thế chăng? (Nâng cơi trầu đứng dậy) Có lẽ Người còn nghi ngại thế chăng ? (mỉm cười lại gần Huyền Quang)

(Hát Huê tình)

Trầu này em tự tay têm,
Không mua trầu chợ, không quen trầu hàng,
Lá trầu thay lá thư vàng,
Miếng cau xếp chữ song hàng sánh đôi,
Trầu ngon lại có lòng mời,
Không bùa không thuốc sao Người không ăn?
Hay là... (Cười duyên dáng)
Trầu cơi!

Trầu túi! Trầu khăn,​

Cùng trầu giải yếm người ăn trầu nào ?

(Múa điệu cởi khăn, túi, yếm mời trầu. Huyền Quang vẫn ngồi bất động).

(Quầng sáng chuyển sang chỗ Nhài, Điểm Bích và Huyền Quang chìm vào bóng tối)

NHÀI - (Thơ) Mong sao vẫn cứ ngồi im nhắm mắt
Sư tổ vẫn nghe thấy tiếng mời trầu,
Vẫn nhìn ra bằng phép lạ nhiệm màu,
Và rung động như chưa từng rung động.
Như gió heo may lùa gian nhà trống,
Như nước mưa nguồn tưới mảnh ruộng khô,
Để vai thiền rơi tấm áo gai thô,
Để trái tim thiền thôi là gỗ đá,
Vòng hào quang thôi không còn lấp lóa,
Từ tòa sen Người bước xuống đất liền,
Và để chị tôi không thành gái vô duyên,

(Lùi vào khuất)

(Quầng sáng chuyển sang chỗ Người Say Chột)

NGƯỜI SAY CHỘT – Ghê gớm quá!
Không phải hát thôi mà hô thần chú,
Không múa thôi mà bắt quyết thu hồn,
Đương bình minh chớp mắt hóa hoàng hôn,
Đương trí tuệ bỗng trở thành khờ khạo,
Người ôm đạo sẽ đánh rơi mất đạo,
Kẻ đeo gươm rồi cũng tuột tay gươm.

(Ám chỉ Huyền Quang)

Có thể trừ tà vảy nước cành dương,
Nhưng phục sao nổi ma tình tác quái ?

(Nói về mình)

Có thể chấp cả trăm nghìn quan ải,
Nhưng khó vượt qua cửa ải má hồng,
Ta sẽ đứng nhìn cho [nhân tàn đồng],
Để biết bán mình giá nào cao nhất,
Để hiểu bịp đời dưới danh nghĩa phật.
Chân giả, thực hư, đen trắng đôi đường,
Thay lời bàn,

Ta sẽ mượn lời gươm!​

(Lùi vào khuất)

(Quầng sáng chuyển về Điểm Bích)

ĐIỂM BÍCH – (Hát Huê tình)

Miệng cười tay đỡ cơi trầu
Giấu thần giấu phật đưa sau hương đèn,
Người ăn một miếng cho quen,
Lần sau cứ trước hương đèn em đưa...

(Múa tỏ tình)

Trầu này cá nước duyên ưa,
Người xơi một miếng cho vừa lòng em,
Trầu này giải hết cơn phiền,
Không e lẻ bóng, không hiềm đơn thân,
Người ăn một miếng tình xuân!

(Ngồi ghé xuống cạnh bồ đoàn. Bỗng Huyền Quang đứng dậy, bước xuống bồ đoàn, đi lên phía trước, Quầng sáng chuyển theo)

HUYỀN QUANG - (Thơ)

Nghe thấy gì đây?
Nhìn thấy gì đây?
Tiếng gọi cất lên từ miền nhân thế,
Tiếng mát hương lan, tiếng thơm hương quế,
Tiếng ngọt sênh ngâm, tiếng ấm phách mời,
Tiếng má đồng tiền, tiếng mắt có đuôi,
Tiếng tóc ngân nga vần thơ bồ kết
Tiếng cánh tay vòng êm đềm gối xếp,
Tiếng âm tìm dương, tiếng vợ tìm chồng !
Tiếng gọi người tu trở lại bụi hồng,
Eo hẹp đến đâu vẫn vui lồng lộng,
Hệ lụy bao nhiêu vẫn là đáng sống...

(Băn khoăn) Lẽ nào cõi tiên thua kém cuộc đời?
Lẽ nào phúc duyên tự ở lòng người?
Lẽ nào ô trọc lại là thanh khiết?
Và tình ái lại là nòi bất diệt ?
Đã có hình hài đố dứt cho ra ?
Đã nặng lòng thơ mấy ai thoát cho qua!

(Nhài và Người Say Chột lại ló ra hai phía nghe)

HUYỀN QUANG – Tâm ta ơi, xin hãy trong suốt lại!
Hồn ta ơi, hãy tiêu dao tự tại!
Tai ta ơi, đừng dong lọt âm thanh!
Mắt ta ơi, đừng uống cạn màu tranh
Của bất cứ ai, bất kể từ đâu tới!

(Tự trấn an)

Chớ tưởng niệm quàng xiên không quét nổi!
Hãy xua đi mây tối phủ da trời!
Hãy quăng đi cái gánh nặng sự đời!
Ngồi cho vững trên chõng tre chiếu cói!
Ta hãy là ta, vĩnh hằng không đổi!
Ta hãy là ta, tuyệt đối là ta !

(Chắp tay) Nam mô A di đà phật.

(Trở lại bồ đoàn ngồi tham thiền nhập định như cũ)

(Nhài và Người Say Chột lui vào)

(Quầng sáng chuyển về Điểm Bích)

ĐIỂM BÍCH -(Nói riêng) Người vẫn ngồi trầm lặng. Người chê trầu của ta. Huyền Quang chê trầu mời của Điểm Bích!

(Thơ riêng)

Trầu mời mà cũng trầu đời,
Quệt vôi ta quệt cả lời trăm năm,
Thế mà Người vẫn khăng khăng,
Vô tình quá lẽ, vô tâm lạ đời,
Như pho tượng đá giữa trời,
Lẽ đâu sư lại là người không tim?

(Lại gần Huyền Quang, hát Huê tình)

Tình trần còn bén duyên tiên,
Nữa là đây tục đó thiền bao xa?
Hay duyên em thiếu mặn mà ?
Tay hoa vụng dại, lời hoa sỗ sàng?
Hay lòng ai đó chưa toan,
Nặng đòn gánh phật, nhẹ quang thơ đời?

(Thơ) Thức dậy chàng ơi, thức dậy thôi!
Miếng trầu đây đấy cắn chung đôi,
Lên trời thành phật còn lâu lắm,
Chỉ một mình em đủ phật trời!

Đủ ông Hoàng Cả, cậu Hoàng Ba,
Múa kiếm, chèo thuyền, tróc quỷ ma,
Bà chúa Thượng ngàn linh ứng giáng,
Nhập đồng thánh ốp cả đôi ta l

(Vía vào Chầu văn)

Chắp tay con tấu lạy bà Chúa thượng ngàn,
Đưa chúng con vào cõi mộng, kéo chúng con sang cõi đời!

(Vỗ tay ba cái, nhạc Chầu văn nổi lên. Một giải khăn điều từ trong bay ra. Điểm Bích bắt lấy trùm lên đầu, đến ngồi xếp bằng tròn phía dưới bồ đoàn, trước mặt Huyền Quang. Theo tiếng đàn và hát Chầu văn trong hậu trường, nàng đảo người trước chậm sau nhanh, thỉnh thoảng lại hé mép khăn liếc trộm Huyền Quang mỉm cười)

TIẾNG HÁT CUNG VĂN (Giọng kim cao của Nam)

Trên ngàn gió thổi rung cây,
Dưới khe cá lội, chim bay về ngàn
Canh khuya nguyệt lặn sao tàn
Thuyền rồng tiên thánh khoan khoan chèo vào,
Gập ghềnh quán thấp lầu cao,
Khi ra núi đỏ, khi vào rừng xanh.
Trên ngàn đệ nhất tối anh linh,
Ngôi cao Công chúa, bà quyền hành núi non
Linh thiêng dậy khắp tiếng đồn,
Sấm ran mặt bể, mưa tuôn đầu ghềnh...

(Nhạc lưu không, Điểm Bích vỗ tay bắt quyết hú lên một tiếng, hất chiếc khăn điều trùm đầu xuống, rồi đứng dậy múa làm duyên theo lời hát Chầu văn)

Da ngà mắt phượng long lanh,
Mặt huê tươi tốt, tóc xanh rườm rà,
Hây hây tuyết đượm màu da,
Cổ tay tựa ngà, đầu vấn tóc mai...

(Nhạc lưu không. Một giải thắt lưng xanh hoa lý và một mảnh băng nhỏ màu tím thêu hoa kim tuyến đính mặt mài óng ánh, từ trong bay ra. Điểm Bích lại bắt lấy thắt vào lưng và băng lên trán)

TIẾNG HÁT CUNG VĂN

Khăn xanh giải ngắn giải dài,
So bề nhan sắc kém ai trong đời?

(Nhạc lưu không)

ĐIỂM BÍCH - (Nói với Huyền Quang) Chàng ơi, chàng thấy bà Chúa của chàng có đẹp không?... Vẫn không nói gì cả? (Nàng lại vỗ tay ba tiếng. Một thanh kiếm, chuôi và bao kiếm thiếp son vàng, từ trong bay ra. Điểm Bích bắt lấy, rút ra múa máy đường kiếm biểu lộ uy bà Chúa, nhưng vẫn liếc tỏ tình với Huyền Quang bằng đầu mày cuối mắt)

TIẾNG HÁT CUNG VĂN

Quyền bà coi các lũng làng,
Sơn tinh cầm thú hổ lang về chầu,
Quyền bà coi tam thập lục châu,
Chín từng đủng đỉnh một bầu tiêu dao,

(Động tác qua rừng vượt suối)

Gập ghềnh núi thấp đồi cao,
Khi ra thác mẹ khi vào thác con,
Chim kêu vượn hát véo von,
Khi bẻ cành quế khi lon cành hồng...

(Động tác chèo đò)

Khi chơi nước nhược non bồng,
Phố Cát Đại Đồng, nước ngược sông Thao,
Trên làn quế, dưới làn đào,
Ngày mây thấp thoáng, tối trăng sao lững lờ,

(Động tác gánh nhún nhảy)

Lửng lơ vai quẩy lẵng hoa,
Đền kia phủ nọ vào ra chơi bời,
Khi thanh vắng lúc êm trời,
Ngồi trên đỉnh núi ghẹo người Hằng Nga...

(Nhạc lưu không)

ĐIỂM BÍCH – (Nói với Huyền Quang) Này chàng ơi, chàng có biết Hằng Nga là ai không?… Không phải là Hằng Nga đâu! Chính là Huyền Quang, là chàng đó! Em nói ý đấy mà! Chàng có hiểu không? (Cười lả lơi) Kìa! Vẫn không động đậy, không rung chuyển gì hết! (Thừ người, thở dài chán ngán đi lên phía trước. Màn phụ khép lại sau lưng, che lấp cảnh bệ phật) Sắt đá quá chừng! Không thể hiểu nổi ! Làm thế nào đây?

NHÀI – (Ra) Kìa chị! Sao chị lại bỏ ra ngoài này?

ĐIỂM BÍCH– Chị hoang mang lắm!

NHÀI – Chị tự tin lắm kia mà

ĐIỂM BÍCH – Chị đã cố hết sức mình.

NHÀI - Không thể bỏ cuộc được! Trái lệnh của đức vua thì nguy lắm.

ĐIỂM BÍCH – Thế đấy! Một bên là đức vua, một bên là hòa thượng. Một bên là pháp trường, một bên là... là...

NHÀI – Là hạnh phúc!

ĐIỂM BÍCH – Sao em lại nghĩ thế ?

NHÀI – Em thấy... thấy rõ chị yêu Sư tổ...

ĐIỂM BÍCH – Em thì chị không thể giấu được. Đúng, chị yêu...

(Thơ) Yêu một tâm hồn ngát hương nhân ái,
Yêu một niềm tin cột đồng vững chãi.
Chị lồng khát khao vào cả trò chơi,
Mong chuyển hướng tin từ phật sang đời,
Được thế mới là đỉnh cao hạnh phúc,
Nhưng quá sức mình...(Nước mắt dàn dụa)

NHÀI – Chị đừng lùi bước!
Có mối tình nào suôn sẻ mà cao?
Có hạnh phúc nào, toàn vị ngọt ngào?
Có tình sử nào mà không đẫm lệ?

(Điểm Bích lau nước mắt)

NHÀI - (Nói) Đừng lau! Đừng! Cứ để cho nước mắt tha hồ tuôn chảy, chị ơi!

(Thơ)

Hãy đừng vơi, xin hãy đừng vơi nữa !
Hỡi những dòng nước mắt chảy từ tim !
Khi khoé mắt mới vơi đi một nửa,
Cả không gian đã chết lặng im lìm...

ĐIỂM BÍCH -(Mỉm cười trong nước mắt)

(Nói) Cảm ơn Nhài! Cảm ơn em! Em Nhài của chị! (Nắm tay Nhài kéo chạy vào, Trở lại cảnh bệ phật)

(Điểm Bích lướt nhanh ra, vỗ tay ba cái, rồi chạy vòng quanh, vừa chạy vừa giơ tay lên cao vẫy gọi)

Hỡi các anh Đồng Nam! Hỡi các em Đồng nữ! Hỡi các hình khắc gỗ trên các ván ngang! Hãy mau hóa thân thành xương thành thịt xuống đây giúp Điểm Bích một tay với nào:

TIẾNG HÁT CUNG VĂN

Khi vui ngàn mái ngàn me,
Ngàn Giang ngàn nứa ngàn tre ngàn vầu,
Năm ba cô tố nữ theo hầu,
Cô xe chỉ thắm cô xâu hạt vàng...

(Nhạc lưu không. Hai đến bốn Đồng nữ từ trên bức ván gỗ ngang trên cao bên trái bước xuống, mỗi người tay cầm một đoạn tre ngắn, một đầu có hai quả nhạc đồng (tượng trưng cho vật dương). Các Đồng nữ đều cởi trần, mặc yếm đỏ váy nâu, thắt lưng xanh, vừa bước xuống vừa múa theo nhịp nhạc Chầu văn. Đồng thời hai đến bốn Đồng nam từ bên phải bước xuống, mỗi người tay cầm một cái mo nang (tượng trưng cho vật âm). Các Đồng nam đều cởi trần, đóng khố vàng bỏ dài phía trước. đầu quấn khăn đỏ bỏ múi cạnh tai, vừa bước xuống vừa múa theo nhịp nhạc Chầu văn.)

(Điểm Bích cầm lấy dùi và mõ trên bồ đoàn gõ giữ nhịp)

ĐIỂM BÍCH (Nói vần)

Hỡi các bạn Đồng nam đồng nữ !
Hãy cùng nhau múa hợp hoan !

TẤT CẢ – Mừng cho Điểm Bích, Huyền Quang,

ĐIỂM BÍCH – Điệu múa : «Linh tinh tình phộc » !

TẤT CẢ– Điệu múa: « Linh tinh tình phộc »!

(Nhạc múa cổ)

(Điểm Bích gõ một hồi ba tiếng mõ phát lệnh. Các Đồng nam Đồng nữ hú lên một tiếng dài và điệu múa bắt đầu. Múa một đoạn, Điểm Bích đánh một hồi mõ ra hiệu dừng lại, đặt dùi và mõ xuống, rồi dùng cái khăn điều làm cây đàn tượng trưng để gẩy).

(Chuyển nhạc Chầu văn)

(Điểm Bích múa theo nhạc chầu văn. Các Đồng nam nữ múa nền)

TIẾNG HÁT CUNG VĂN

Môi son má phấn mỹ miều,
Miệng cười ha hả mọi chiều mọi hay,
Đàn trăng quạt gió màn mây,
Bóng trăng thấp thoáng, bóng cây dập dình,
Đàn ngũ âm tang tình bà gẩy,
Thập thành thay tiếng phách tiếng sênh,
Rượu hỏa thang trình bà tẩy diện,
Vuông khăn hồng vèn vẹn quấn phong,
Hôm nay bà ngự giá về đồng,
Điều lành điều dữ phán cùng thế gian,
Yêu ai tài lộc bà ban,
Ghét ai bà quở khôn van được bà...

(Một Đồng nữ dâng bát rượu không. Một đồng nam châm lửa tượng trưng đốt rượu. Điểm Bích làm động tác vớt rượu hỏa thang lên rửa mặt)

ĐIỂM BÍCH (Nói giọng dẹt và lắp với Huyền Quang) Chàng ơi, chàng để em ban tài.. phát phát lộc cho chàng... Để em... em lấy rượu hỏa thang tẩy tẩy diện cho... cho chàng nào !... (Nhúng chiếc khăn điều vào bát hỏa thang vắt đi, mở rộng, vẩy nước, định lau mặt cho Huyền Quang.)

(Bỗng Huyền Quang đứng dậy, bước vội xuống bồ đoàn, đi lên phía trước, chắp tay ngửa mặt, thảng thốt, bàng hoàng như mê như tỉnh)

(Nhạc Chầu văn ngừng lại. Quầng sáng chuyển sang Huyền Quang)

HUYỀN QUANG – Nam mô A di đà phật !

(Thơ) Đệ tử hiện đương ù tai hoa mắt,
Ý loạn tâm mê giữa lốc bụi đời,
Kìa kìa!
Hằng hà sa số chúng sinh đương nhoẻn miệng cười!
Của hằng hà sa số yêu kiều mỹ nữ !

Kìa kìa!
Ba nghìn thế giới đương tưng bừng ca vũ,
Của ba nghìn thế giới hội hoa đăng !

Kìa kìa!
Núi rừng Hoa yên vấn vít sợi tơ giăng,
Mái tóc vai trần trói hồn tròn mát !

Kìa kìa!

Gió cợt nhả lay im lìm bảo tháp,
Chôn chân làm gì trong kiếp đứng cô đơn ?
Chiếu cói giường tre trải đệm ấm tân hôn.
Đuốc trai giới bừng trận cười hoan lạc,
Bao nhiêu kinh Kim cương Pháp hoa, Viên giác.
Là bấy nhiêu pho Hoa Tiên truyện mê say !

(Tiếng tâm linh đồng ca ở hậu trường)

Bèo dạt mây trôi thuyền Bát Nhã,
Mình con chèo chống được sao đây ?
Nghìn trùng ân ái ba khoang lả,
Tám mặt nhân duyên một mái gầy...

(Huyền Quang không đủ sức trở về bồ đoàn, ngồi ngay tại chỗ, gục đầu, nhằm mắt)

(Quầng sáng chuyền qua lại giữa Huyền Quang và Điểm Bích. Khi chuyển sang Điểm Bích, nhạc múa nổi lên và Đồng nam Đồng nữ lại múa điệu «Linh tinh tình phộc ». Khi chuyển sang Huyền Quang, nhạc và múa đều tắt, và tiếng chuông mõ tụng kinh nổi lên. Thời gian ngừng lại của quầng sáng ở mỗi vị trí nhân vật lâu hay mau tùy theo không khí sân khấu)

(Người Say Chột ló ra, cười ngất. Quầng sáng chuyển sang Người Say Chột)

NGƯỜI SAY CHỘT – (thơ)

Sắp chấm dứt rồi, pháp danh Sư tổ!
Sắp lộ tướng rồi, Tam tổ Trúc lâm !
Sắp tiêu ma rồi, đạo đức chân nhân!
Sắp đổ sập rồi, Hoa Yên bảo tự !

(Cười khoái trá lùi vào khuất)

(Nhài ló ra, mừng rỡ)

NHÀI – Lại được trở về cung xưa lầu cũ,
Lại được cùng nhau thủ thỉ tâm tình,
Lại đốt lò hương xông áng thơ xinh,
Lại nhấn năm cung: Lý hành vân điệu.

(Ám chỉ Huyền Quang)

Mặc cho ai cứ trồng si thay liễu,
Cứ chặt vườn mai trồng ớt chỉ thiên!
Phen này bồ tát hết thiêng,
Còn chơi trống bỏi vỗ điên cửa chùa...

(Cười khanh khách lại vào khuất)

(Quầng sáng chuyển sang Huyền Quang)

(Nhạc thiền phảng phất như ru)

TIẾNG PHỔ HIỀN BỒ TÁT

Hỡi Huyền Quang đệ tử !
Sư tổ thứ ba thiền phái Trúc lâm,
Ta là Phổ Hiền bồ tát quan âm,
Con hãy lắng nghe lời ta niệm kệ.
Kệ rằng:

Tình chẳng phải tình,
Ái mà không ái,
Sinh diệt diệt sinh,
Chẳng gì tồn tại.​

HUYỀN QUANG – (Chắp tay) Nam mô Phổ hiền quan âm bồ tát!

(Quầng sáng chuyển sang Điểm Bích)

ĐIỂM BÍCH - (Hát Huê tình)

Sống mà không ái không tình,
Nói diệt càng chán, nói sinh thêm thừa,
Đôi ta duyên nợ từ xưa,
Hơi đâu mõ sớm chuông trưa nhọc mình?

(Huyền Quang khua tay trước mặt như để xua đuổi tiếng hát)

TIẾNG QUAN THẾ ÂM -

Hỡi đệ tử Huyền Quang!
Ta là Quan thế âm bồ tát,
Có kệ rằng:

Đời bày ra mộng,
Mộng lại bày đời,
Không không sắc sắc,
Hư ảo mà thôi.​

Tiếng đồng ca của các phật.

Gột sạch con ơi, hết bụi trần,
Sáng lòng sáng trí sáng chân thân,
Đường về tiên cảnh không xa nữa,
Quả phúc vê tròn độ thế nhân..

HUYỀN QUANG – (Chắp tay) Nam mô đại từ đại bi Quan thế âm bồ tát!

(Quầng sáng chuyển sang Điểm Bích)

ĐIỂM BÍCH – (Hát Huê tình) -

Đời người ngắn lắm chàng ơi,
Cuộc vui lại ngắn gấp mười nỗi lo,
Không không sắc sắc mơ hồ,
Thành tiên thành phật làm mô hỡi mình?

(Hát chầu văn)

Cứu vớt làm sao được nổi chúng sinh?
Mình đừng tự huyễn hoặc mình chàng ơi!
Lửa lòng khi đã bốc rồi,
Tu bao nhiêu nữa cũng hoài công tu !
Mình hãy bỏ chùa, vứt áo ông sư,
Theo em về nộp treo làm cưới kẻo nữa hư mất đời!

(Gõ ba tiếng mõ, nhạc múa nổi lên, điệu múa «Linh tinh tình phộc» lại tiếp diễn, vây quanh Huyền Quang mỗi lúc một nhanh một sôi động, điểm theo những tiếng hú - tiếng gọi nguyên thủy của tình yêu trai gái)

(Huyền Quang niệm phật liên thanh bất chỉ)

Nam mô A di đà phật !
- Phổ hiền bồ tát ma ha tát !
- Văn thù bồ tát ma ha tát !
- Thích ca mầu ni phật !
– đại từ đại bi Quan thế âm bồ tát ma ha tát!

(Nhạc chầu văn. Điệu múa chuyển theo. Huyền Quang vẫn không ngừng niệm phật)

ĐIỂM BÍCH - (Hát chầu văn, dồn dập dần).

Yêu chàng từ một bài thơ,
Chưa cam niệm phật, còn mơ về đời,
Yêu chàng yêu một tình người
Đã sâu như bể lại dài như sông,
Mình tu đâu em sẽ theo cùng,
Đói no em chịu, lạnh lùng em cam.
Thiên đường, địa ngục, trần gian
Ở đâu Điểm Bích sánh với Huyền Quang cũng tình.
Tang tính tang tình tang tinh tình tang...

(Ngã vào lòng Huyền Quang)

(Nhài ló ra, vừa vui mừng vừa lo lắng. Người Say Chột ló ra, quắc mắt tuốt gươm, chờ Huyền Quang nghiêng ngả. sẽ ra tay)

(Điệu múa quay cuồng sôi động tột độ. Bỗng Huyền Quang đẩy Điểm Bích ra, đứng bật dậy, quát lên)

HUYỀN QUANG - (Nói) Điểm Bích ! Cút đi ! Cút khỏi chùa này ! Cút khỏi đây ngay lập tức !

(Điểm Bích lại lao vào lòng Huyền Quang, nước mắt dàn dụa)

ĐIỂM BÍCH – Huyền Quang ! Huyền Quang ! Em yêu Người ! Em yêu chàng mà !...

(Huyền Quang lại đẩy mạnh làm nàng ngã nhoài ra đất)

HUYỀN QUANG – Điểm Bích! Con yêu tinh kia ! Không mê hoặc nổi ta đâu! Cút đi!

(Khoát tay chỉ các Đồng nam, Đồng nữ đã ngừng múa) Cả những con rối gỗ kia nữa ! Cút tất cả đi cho khuất mắt!

(Các Đồng nam Đồng nữ hú một tiếng dài, rồi bỏ chạy lên các ván ngang trên cao)

(Nhài chạy ra nâng Điểm Bích dậy. Điểm Bích gục đầu vào vai Nhài thổn thức, và để mặc Nhài dìu nàng vào)

(Người Say Chột ngỡ ngàng cau mày, chúc mũi gươm lặng lẽ quay vào).

(Một mình Huyền Quang đứng im giữa sân khấu)

HUYỀN QUANG−(Thơ) (Thở dài)

Nửa lòng tuệ giác nửa trần duyên,
Nửa cốt thi nhân nửa cốt thiền,
Cứ ngỡ giai nhân là ác quỷ,
Nào ngờ yêu quái hóa thần tiên !
Sầu tình nửa đấu đong đầy mộng,
Kinh kệ non thưng tát vợi phiền,
Núi tĩnh mà sao rừng cứ động,
Mai vàng nở bướm gió đầy hiên.

Xé thơ, bẻ bút, đập nghiên !
Tụng đi ! Tụng nữa !

Hồn nghiêng ngửa rồi!​

Tụng đi ! Tụng vỡ mộng đời !
Tụng đi ! Tụng nát kiếp người kiếp sư!...

(Lảo đảo quay về bồ đoàn, định bước lên nhưng đuối sức ngã ngồi xuống đất, đầu gục vào mép bồ đoàn, Nhạc rỉ rền, day dứt, quằn quại)

Tắt đèn​

 

CẢNH III​

Nhà khách chùa Chân giáo ở phía ngoài hoàng thành. Có các lối vào ra: bệ phật, nhà tăng, nhà trai, nhà giảng đạo và cửa tam quan.

Bàn ghế trúc đã lên nước óng. Có một kỷ và hai đôn sứ. Trên các cửa ra vào, có các biển đề tên từng nơi bằng chữ nho. Một đôi câu đối viết kiểu chữ Lệ treo đâu đó.

(Trần Anh Tông mặc quần áo lụa màu nhạt, chít khăn thường dùng như các nhà quyền quý kinh đô, ngồi trên đôn sứ. Điểm Bích quỳ dưới dưới đất. Nàng đã mặc quần áo cung phi nhưng giản dị như khi ở trong cung)

TRẦN ANH TÔNG − (Nói) Điểm Bích! Cho phép nàng đứng lên!

ĐIỂM BÍCH – Tuân chỉ! (Đứng dậy)

TRẦN ANH TÔNG- Trẫm để nàng ở tạm lại chùa Chân Giáo này ngoài thành chưa về cung vội, mục đích để trẫm vi hành ra đây hỏi han cho kín đáo.

ĐIỂM BÍCH–Tâu bệ hạ, tiện nữ xin chờ nghe lệnh chỉ.

TRẦN ANH TÔNG – Mọi việc trên Yên tử, Trần Minh Tự đã tâu trước với trẫm rồi. Còn kết quả cuối cùng thì trẫm phải nghe nàng trực tiếp kể lại.

ĐIỂM BÍCH- Tâu bệ hạ, công việc bệ hạ giao phó thực khó khăn không thể tưởng tượng nổi.

TRẦN ANH TÔNG – Trẫm biết chứ !

(Thơ) Rung cột Hoa Yên, lay chòm Yên Tử,
Mò đáy hồn người, tìm ra ý tứ,
Đâu phải dễ dàng!

Nào, kể đi nghe thử!​

ĐIỂM BÍCH –Tâu bệ hạ,
Từ cô gái quê tìm đến nương nhờ,
Tiện nữ được lên giúp việc cúng thờ,
Được Sư tổ coi vào hàng đệ tử,
Nghe giảng kinh lại được hầu thơ phú,
Ngày tiếp qua ngày thân lại thêm thân.

Khi bịn rịn lúc lần khân,
Khi đưa chạm mặt lúc cầm chạm tay
Khi vui vô cớ cũng ngây,
Khi buồn kẻ đó người đây cùng buồn.

TRẦN ANH TÔNG - Rồi sao nữa?

ĐIỂM BÍCH – Tâu, vì có lòng yêu quý,
Sư tổ cho nghe một bài thơ giàu ý,
Giàu tình và giàu ấp ủ thâm tâm,

TRẦN ANH TÔN – Thơ vịnh gì?

ĐIỂM BÍCH - Tâu, vịnh ngày xuân,
Nhưng cũng là vịnh mối tình thầm kín,
Dồn nén từ lâu bật lên thành tiếng,
Từ đáy vực sâu thăm thẳm tâm hồn,
Tiếng bơ vơ trong hoang mạc cô đơn,
Đòi ánh sáng từ vực sâu tăm tối,
Tiếng kêu cứu vang bên bờ hấp hối,
Quằn quại khát khao, khắc khoải sầu tư,

TRẦN ANH TÔN – Một áng thơ thần?

ĐIỂM BÍCH - Một bức tình thư!

TRẦN ANH TÔN- Một bức tình thư ?

ĐIỂM BÍCH - Bức tình thư để ngỏ!

(Rút một tờ hoa tiên chép sẵn thơ dâng lên)

TRẦN ANH TÔNG−(Đọc)

Dưới hoa đôi tám xuân xanh,
Đường tơ vương vấn chiếc oanh liệng vòng,
Thương xuân ý đến vô cùng,
Ngừng kim cái thoáng lặng không mơ màng.

(Trầm ngâm tư lự)

Bỏ vinh hoa từ chối giầu sang,
Đeo áo cà sa bát gỗ vàng,
Mộ đạo phải chăng trời phú tính?
Hay vờ ép xác mượn hào quang?
Điểm Bích!
Kể tiếp đi!
Kể sự thật hoàn toàn?
Chớ bịa đặt mà mang thêm nặng tội.

ĐIỂM BÍCH- Tâu, thấy cơ hội có chiều thuận lợi,
Gió trần duyên đã xô bật cửa từ,
Màu thanh tân đã lọt mắt chân tu,
Nên tiện nữ đánh liều tìm gặp lén.
Thế là... (Ngập ngừng)

TRẦN ANH TÔN – Không việc gì phải thẹn!
Cứ kể đi!

ĐIỂM BÍCH - Thế là có một đêm thu,
Lác đác sương sa, tịch mịch trăng lu,
Lối cỏ mời mơ, thềm trai gọi mộng,
Trước nhà tổ, tiện nữ làm cái bóng,
Qua ánh đèn chay leo lét vào khuya,
Sư tổ lặng lờ ngọn bút nhẹ đưa,
Miệng khe khẽ ngâm bài thơ nhắn gửi
Của người vợ thương người chồng tù tội...

(Tiếng ngâm của Huyền Quang)

Trích máu thành thơ muốn gửi dưa,
Rẽ mây biên tái nhạn bơ vơ,
Bao nhà buồn ngắm trăng đêm vắng,
Đôi ngả lòng chung một đợi chờ.(1)

(1) Nguyên tác: Ai phù lỗ
Khô huyết thư thành dục kỷ âm
Cổ phi hàn nhạn tái vân thâm
Kỷ gia sầu đối kim tiêu nguyệt?
Lưỡng xứ mang nhiên nhất chủng tâm.

TRẦN ANH TÔNG – Chung một đợi chờ ?

ĐIỂM BÍCH – Vâng, tiện nữ thật không ngờ!
Là người trong cuộc ai mà không thấy?
Tại sao Sư tổ viết bài thơ ấy?

Ai là người tù?​

Ai là vợ người tù ?
Ai đợi chờ ai?

Thơ hóa thành thư​

Viết bằng máu hồng trái tim thương nhớ !

TRẦN ANH TÔNG—Sự đã rõ ràng, Huyền Quang sư tổ,
Mượn chuyện đời gửi gắm ý riêng mình.
Ôi! Buồn thay!

Coi cuộc sống tu hành​

Không khác gì đời người tù khổ cực!
Mỉa mai thay!

Sa sả dạy đời diệt dục,​

Lại tự vùi thân dưới đáy huyệt tình !

(Ngao ngán)

Người tù Huyền Quang bộc lộ bất bình,
Đòi bỏ chùa Yên, yêu cầu phóng thích,
Để về hưởng thú nhân sinh!

Ôi! Trái nghịch !​

Đời còn gì đáng tin cậy nữa không?
Điểm Bích, rồi sao nữa?

ĐIỂM BÍCH – Tiện nữ nhẹ nhàng đẩy cửa trai phòng,
Xin phép Sư tổ về thăm quê cũ,
Hẹn qua năm sẽ quay lên Yên Tử,

TRẦN ANH TÔNG - Người nói sao?

ĐIỂM BÍCH - Người sững sờ cúi mặt thõng tay,
Nhưng liếc nhìn nơi cuối mắt đầu mày,
Người không ngăn nổi sóng tình lai láng.

(Diễn hai val)

Hỏi: «bao giờ đi » ?
Bạch: «Vào buổi sáng».
Sư tổ loanh quanh luẩn quẩn một hồi,
Sau mới dịu dàng : « Mời Điểm Bích ngồi » !
Rồi đặt bài thơ vào tay tiện nữ :
«Xin tặng riêng nàng hai mươi tám chữ »
« Nhưng chỉ gói tròn hai tiếng mà thôi! »
Tiện nữ mỉm cười: “Em trộm nghe rồi!»
« Và cũng hiểu rồi! »
Đó là hai tiếng:« ĐỢI CHỜ, »

TRẦN ANH TÔNG − (Cau mày) Đợi chờ!

ĐIỂM BÍCH – Bỗng ánh đèn vụt biến !
Bóng tối như bưng đồng lõa trập trùng,
Có đôi cánh tay run rẩy ngập ngừng,
Ôm lấy người tiện nữ...

TRẦN ANH TÔNG – (Giơ tay)
Phi Điểm Bích! Thế là đủ!
Còn đĩnh vàng chứng tích,
Mà kẻ tình si buộc phải tặng nàng,
Món nợ giao tình sau cuộc truy hoan,
Đưa nốt ra đây cho xong sứ mạng!
Đĩnh vàng ấy chính là lời tuyên án.

ĐIỂM BÍCH– Tâu đức vua, vì e lỡ hạn kỳ,
Trong lúc vội vàng thu xếp trở về,
Tiện nữ để quên lại trên Yên Tử.
Và đã vội vàng sai ngay tỳ nữ
Kíp trở lại tìm!

TRẦN ANH TÔNG (Nói) (vẻ nghi hoặc) Có thật thế không?

ĐIỂM BÍCH – Tiện nữ đâu dám nói sai!

TRẦN ANH TÔNG – Nhưng lỡ tìm không thấy thì sao?

ĐIỂM BÍCH – (Lúng túng) Tâu đức vua...

TRẦN ANH TÔNG−(Trừng mắt) Điểm Bích! Lừa dối vua tức là phạm vào phép nước. Tội gì nàng có biết không ?

ĐIỂM BÍCH – (Lo sợ) Tâu, tội… tội…..

TRẦN ANH TÔNG – Tội bị chém đầu!

(Bên ngoài có tiếng quát tháo của Túc vệ)

TIẾNG TÚC VỆ A– Kẻ kia! Cấm không được vào đây!

TIẾNG TÚC VỆ B – Lui ra ! Không ta gông cổ lại bây giờ!

TRẦN ANH TÔNG – Túc vệ quân! Có việc gì ngoài đó?

TÚC VỆ A – (Ra) Tâu bệ hạ, có kẻ xưng là ở trên Yên Tử về xin được vào bệ kiến.

TRẦN ANH TÔNG - Ở trên Yên Tử về à? Cứ cho vào!

TÚC VỆ A – Tuân chỉ!

(Cùng Túc vệ B đẩy Người Say Chột ra sau khi đã tước gươm của hắn. Xong cả A và B cùng lui vào)

NGƯỜI SAY CHỘT–(Làm lễ)

Kính chúc đức vua muôn tuổi!

TRẦN ANH TÔNG – Ngươi là ai? Từ trên Yên Tử về đây có việc gì?

NGƯỜI SAY CHỘT –(Thơ)

Tâu bệ hạ, tiện dân là Người Say Chột,
Vun xới vườn mai phật tự Hoa Yên,
Có cô thị tỳ ở đế kinh lên,
Hình như có việc vô cùng cần thiết,
Nếu để lỡ tất xẩy điều đáng tiếc.
Thấy tiện dân này võ vẽ ít nhiều
Cái nghề cầm cương cưỡi ngựa phóng liều
Nên nhờ mang giùm về kinh một gói.

(Rút cái gói trong ngực áo ra)

TRẦN ANH TÔNG – Gói có gì?

NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu, cô thị tỳ không nói
Tiện dân này cũng không tiện mở xem.

TRẦN ANH TÔNG — Gửi cho ai?

NGƯỜI SAY CHỘT– Tâu, ngoài gói có đề tên
Điểm Bích cung phi!

TRẦN ANH TÔNG - À! (Với Điểm Bích). Vậy nàng nhận lấy
Và mở ra xem có gì trong ấy?

ĐIỂM BÍCH - Tuân chỉ! (Tiếp cái gói mở ra, thấy cái hộp gấm, hé nắp xem, mừng rỡ đệ cho Trần Anh Tông)

Tâu, đây là đĩnh vàng kỷ niệm tình duyên,
Thị tỳ đã tìm thấy vật bỏ quên
Gửi Người Say Chột về cho tiện nữ

TRẦN ANH TÔNG - (Mở hộp gấm xem, gật đầu)

Có dấu tích kho Trần triều nội phủ,
Đúc chữ "Tam" ba nét triện thăng hoa,
Đạo hiệu Trúc lâm Sư tổ thứ ba,
Trẫm đã ban cho Huyền Quang dạo trước.
Đúng cả trăm phần! Hồ nghi sao được!

(Đặt cái gói lên kỷ, với Người Say chột)

(nói) Kẻ làm vườn kia! Giờ hãy quay về Yên Tử, trẫm sẽ phong thưởng cho người sau.

NGƯỜI SAY CHỘT – Tuân chỉ! (Làm lễ rồi bước lên cao một bước)

TRẦN ANH TÔNG – Còn Điểm Bích! Hãy vào trai phòng nghỉ ngơi, chờ Huyền Quang sư tổ về đối chất!

ĐIỂM BÍCH – Tuân chỉ! (Làm lễ rồi bước lên cao một bước)

(Cảnh màn phụ khép lại sau lưng hai người, che khuất Trần anh Tông)

NGƯỜI SAY CHỘT – Xin tạm biệt phi tử !

ĐIỂM BÍCH– Khoan đã! Thưa ông, Điểm Bích tôi sẽ xin trả ơn ông sau này!

NGƯỜI SAY CHỘT – (Cười vang )

(Thơ) Có mang ơn đâu mà nàng phải trả!
Biết đâu chẳng là trả oán nhau thôi!
Đáng lẽ rủa nguyền, ta lại sặc cười.
Đáng lẽ lưỡi gươm nói lời sinh sát,
Nhưng máu lại chảy do tay người khác!
Chớ vội mừng!

Nên khóc trước thì vừa !​

Chợ đời kẻ bán người mua,
Chỉ riêng cái giá dối lừa khá cao.

(Cười vang ngạo mạn và bí hiểm bỏ vào)

ĐIỂM BÍCH - (Băn khoăn ngơ ngẩn)

Thế nghĩa là sao?

Ta không hiểu nổi!​

Hắn mất trí ư?

Hay chính ta mê?​

Em Nhài ơi, sao em mãi không về?

(Thẫn thờ bỏ vào)

(Màn phụ mở ra, Trần Anh Tông ngồi chống tay lên kỷ mắt nhằm lại trong dáng điệu trầm mặc. Huyền Quang quỳ dưới đất, cúi đầu)

TIẾNG VỌNG TÂM LINH – (Của Trần Anh Tông)

Có phải tại Trần Anh Tông này giăng bẫy?
Đặt con chim mồi đẹp mã hót hay.
Có phải tại ta, một thanh danh dập gẫy?
Hay chính Huyền Quang đã sa xuống vũng lầy?

Cứ ngỡ cuộc hành hương đi vào khổ hạnh,
Nước mắt trái tim đã vắt kiệt khô rồi!
Cớ sao chỉ cần một ngón tay thanh mảnh,
Thần tượng anh linh bỗng thoắt biến thành hơi?

TRẦN ANH TÔNG- (Nói) (Giận dữ vỗ mạnh xuống kỷ) Đáng sợ thật! (Đứng dậy ngạc nhiên) Kìa! Huyền Quang sư tổ!

HUYỀN QUANG - (Làm lễ) Bần tăng kính chúc thánh thượng vạn thọ vô cương.

TRẦN ANH TÔNG - Sư tổ về kinh từ bao giờ? Mà Sư tổ vào đây lúc nào trẫm cũng không biết?

HUYỀN QUANG – Tâu, thấy bệ hạ đương ngồi trầm ngâm suy nghĩ, nên bần tăng không dám làm kinh động.

TRẦN ANH TÔNG – Kìa ! Sao Sư tổ cứ quỳ mãi như vậy?

HUYỀN QUANG – Tâu, vì bần tăng đương là kẻ có tội.

TRẦN ANH TÔNG — Tội gì? (Nghĩ ra) À! Thế ra Sư tổ đã biết hết rồi sao?

HUYỀN QUANG – Tâu bệ hạ,

(Thơ) Được lệnh truyền phải về kinh cầu đảo,
Bần tăng vội vàng xuống núi đăng trình,
Bởi cầu mưa là tế độ chúng sinh,
Đâu phải hành ngơi vân du ngoạn cảnh?

Đến trước chùa Chân, sương mai vừa tạnh,
Đứng đợi ngoài thềm chờ chỉ gọi vào,
Chuyện cung phi Điểm Bích kể ra sao,
Vì vô tình bần tăng nghe rõ cả.

TRẦN ANH TÔNG – Có phải vậy không?

HUYỀN QUANG – Là chân? Là giả? Thực khó giãi bày!

TRẦN ANH TÔNG - Sư tổ đứng lên!

HUYỀN QUANG - Tuân chỉ! (Đứng dậy)

TRẦN ANH TÔNG - Việc cần phân rõ trắng đen
Vì can hệ tới thanh danh Sư tổ,
Tới cả phái thiền Trúc lâm pháp độ.

(Chỉ hộp gấm để trên kỷ)

Trong hộp gấm này có đĩnh vàng ròng
Sư tổ có nhận là của mình không?

HUYỀN QUANG - Tâu bệ hạ
Đã coi đời như mây bay gió thoảng,
Thân mình như chiếc cỏ bồng phiêu lãng,
Lầu các ngựa xe, châu biếc ngọc hồng,
Là của phù vân vốn chẳng để lòng.
Nên đĩnh vàng ấy từ khi ân sủng.
Bần tăng cất đi chưa hề động dụng,
Không hiểu vì sao lại đến được tay
Điểm Bích cung phi?

Thực khó nói thay!​

Chỉ mong lượng thánh cao minh tham sát!

TRẦN ANH TÔNG – Phải đủ lý lẽ bác lời vu khoát.
Sư tổ nghĩ sao?

HUYỀN QUANG – (Bối rối) Tâu, một mớ bòng bong!
Bảo rằng không thì ắt hẳn là không,
Cho rằng có thì tất nhiên là có.
Lý tuy mờ đã có tình soi tỏ,
Chỉ có niềm tin làm đuốc soi đường,
Niềm tin thiêng liêng, bất hoại, vô thường.

TRẦN ANH TÔNG – (Nghiêm nghị)

Nhưng sự thật trần trần là sự thật!
Sự thật hiển nhiên bày ra trước mắt,
Thì soi đường lại là đuốc hoài nghi,
Hoài nghi đến cùng chẳng loại trừ chi,
Kể cả niềm tin vô bằng vô cứ !

"Qua điền bất nạp lũ".
"Lý hạ bất chỉnh quan".

Thơ xưa nói rõ ràng,
Dặn ta nên cẩn thận,
Đứng dưới cành cây mận,
Chớ sửa mũ mà oan !
Vườn dưa có đi ngang.
Đừng cúi mình sửa dép!

Tình ngay lý gian, lấy gì mà xét
Cái tội trẩy dưa hái mận của người

HUYỀN QUANG – (Thở dài, quỳ xuống cúi đầu)
Tâu bệ hạ, bần tăng đành chịu mệnh trời,
Xin nhận tội!

TRẦN ANH TÔNG−(Buồn bực) Ôi! Huyền Quang sư tổ !
Lấy gì mà che mặt mày tủi hổ?
Cứu vớt làm sao tông phái Trúc lâm:
Mạt vận rồi! (Đập tay xuống kỷ)

HUYỀN QUANG - (Nhẫn nhục) Bần tăng có lỗi lầm,
Đã gây oan gia tất mang quả báo.
Sẽ tự xử mình sao cho phải đạo.

TRẦN ANH TÔNG – Bằng cách nào?

HUYỀN QUANG – Tâu, xứng đáng với Huyền Quang! (Đứng dậy)

(Trần Minh Tự từ lối ngoài ra)

MINH TỰ - Tâu bệ hạ, việc thiết lập đàn tràng,
Đã xong xuôi theo đúng như phép cũ.

(Với Huyền Quang)

Bạch sư tổ, xin mời Người!

HUYỀN QUANG – Dám phiền Minh Tự,
Hãy truyền cho quân chất củi làm giàn
Sắp lửa, tưới dầu ngay trước lễ đàn

MINH TỰ - Xin vâng pháp chỉ.

HUYỀN QUANG - Ta cùng ra ngoài đó.
Khởi sự được rồi!

TRẦN ANH TÔNG - (Chưa hiểu ý) Kìa! Huyền Quang sư tổ!

HUYỀN QUANG – Tâu, vừa để cầu mưa vừa tự thiêu sinh.
Đó là bần tăng tự xử tội mình,
Đền đáp ơn vua, tạ cùng trời đất.

TRẦN ANH TÔNG – Đến thế này sao ?

HUYỀN QUANG – (Chắp tay) A di đà phật!

(Cùng Trần minh Tự vào lối ngoài)

TRẦN ANH TÔNG - (Lẩm bẩm) A di đà phật! Cũng phải thế mới xong!

(Lắc đầu thở dài)

Tiếc thay một đấng chân tông,
Yếu lòng một phút uổng công một đời,
Nghìn sau réo rắt tiếng cười,
Ngồi trên bệ phật tụng lời trăng hoa...

(Ngán ngẩm bỏ vào lối bệ phật)

(Nhài từ lối ngoài ra, nhìn quanh).

NHÀI−(Nói) Ô! Sao vắng vẻ thế này?

(Điểm Bích từ trai phòng ra)

ĐIỂM BÍCH- Ôi! Em Nhài!

NHÀI -- Phi tử Điểm Bích!

(Ôm nhau mừng rỡ)

ĐIỂM BÍCH -- Đi đường vô sự chứ em?

NHÀI - Cám ơn phi tử! Phi tử ơi!

(Thơ) Đường Yên Tử về kinh đô dài dặc
Nhưng không thể dài bằng nỗi âu lo
Cho phi tử...

ĐIỂM BÍCH – (Hớn hở) Em ơi, bến sắp cặp đò!
Lái sắp chung đôi, chèo nên vế kép!
Tình ăm ắp sẽ chứa đầy khoang hẹp,
Cả dòng sông là dòng chảy hoa hồng,
Em ơi!
Mưa tạnh mây tan trời biếc trong,
Vườn tim xanh đỏ trắng vàng bông,
Đời thơm hương mật, người thơm đẹp,
Xuân cưới mùa xuân, lòng cưới lòng…

(Vui múa nhẹ nhàng)

NHÀI–(Ngạc nhiên) Chị ơi, Hy vọng nào làm chị vui đến thế ?
Hãy xan xẻ cùng em ?

ĐIỂM BÍCH – Ghé lại gần đây !

(Ghé tai Nhài nói thầm)

Có tài không ?

NHÀI – Mẹo phi tử rất hay !
Chuyện bịa đặt mà y như chuyện thật.
Nhưng e rằng phạm vào điều khuất tất,
Sư tổ tránh sao khỏi bị chuốc phiền ?

ĐIỂM BÍCH - Đúng!
Không được trụ trì phật tự Hoa Yên !

NHÀI — Còn giữ sao được pháp danh Sư tổ ?

ĐIỂM BÍCH - Bị dồn đến bước đường cùng cực khổ!

NHÀI – Và bị đuổi về làm kẻ thường dân !

ĐIỂM BÍCH – Không dám ngẩng nhìn thiên hạ chúng nhân !

NHÀI – Sống giữa hững hờ mỉa mai khinh bỉ !

(Điểm Bích bật lên cười vang như nắc nẻ)

NHÀI – (Ngạc nhiên) Sao phi tử lại cười ?

ĐIỂM BÍCH - Việc làm mãn ý,
Có lẽ nào không vui sướng em ơi?
Còn phải cười to cho đến đứt hơi,
Cho vỡ không gian, cho ầm trái đất!
Em yêu quý ơi !
Hãy góp tiếng cười lên cung cao nhất,
Mừng sự dối lừa đạt tới thành công !

NHÀI - (Sửng sốt) Mừng sự dối lừa ? Sao lại thế ?

ĐIỂM BÍCH

Dối lừa mà hóa thực lòng,
Mà xanh hạnh phúc mà hồng tình duyên,
Mà bừng sáng mãi niềm tin,
Mà tràn hy vọng thì nên dối lừa !

NHÀI–(Nói) Trời đất ơi ! Em không thể nào hiểu nổi chị nữa !

ĐIỂM BÍCH – (Thơ) Em ơi !
Nếu Huyền Quang mắc tội,
Bị đuổi khỏi phật đường,
Trở về làm dân thường,
Chị cũng không tránh khỏi
Bị đức vua sa thải,
Vì đã vâng lệnh người,
Làm cái việc trái đời,
Khuấy động hồn phật tử,
Thất tiết người cung nữ !

Nhưng trong rủi có may,
Chị ao ước đến ngày
Cùng là hàng dân thứ
Thì mối tình ấp ủ,
Điểm Bích với Huyền Quang,
Sẽ bừng nở [bông trang]
Trên vũng bùn thế sự.

(Tâm tình nồng nàn)

Biến hết từ nay cổng lẫn tường,
Thơ đề lá đỏ thả dòng thương
Dòng thương lá đỏ trôi xuôi ngược.
Tình sử ngàn xưa lại mở đường ..

NHÀI - À ! Thế thì em hiểu,
Nhưng còn chút ngỡ ngàng,
Sao không có đĩnh vàng,
Mang về làm bằng chứng,
Mà đức vua tin đúng
Chuyện phi tử bịa ra ?

ĐIỂM BÍCH - (Ngạc nhiên)

Kìa ! Chính em đã lấy gửi cho ta
Đĩnh vàng ấy...

NHÀI– (Cũng ngạc nhiên) Em không hề lấy được!

ĐIỂM BÍCH – Sao lại có người mang về từ trước ?
Nói là của em nhờ chuyển kịp thời ?

NHÀI — Em không có vàng cũng chẳng nhờ ai !
Hay phi tử lầm trong khi thảng thốt ?
Người đưa vàng đó là ai?

ĐIỂM BÍCH - Người Say Chột

NHÀI – Lạ lùng chưa? Có bí ẩn gì đây!

ĐIỂM BÍCH - Hay em quên?

NHÀI .– Không! Phải hỏi lại cho hay! Hãy chờ em!(Chạy vào lối ngoài)

ĐIỂM BÍCH – Nhài ơi !

(Hoang mang) Thực hay là mộng?
Phải hiểu sao đây ?

(Tiếng chiêng trống và reo hò từ ngoài lễ đàn cầu đảo vọng lại)

Nhịp chiêng hồi trống!
Nổi ở ngoài kia hay ở trong ta ?

(Có cảm giác rờn rợn)

Có tiếng tử thần lẩn khuất tình ca !
Có hơi lửa thiêu réo sôi tình lụy!

(Bàng hoàng gục xuống kỷ)

(Trần Anh Tông từ lối bệ phật ra, không chú ý đến Điểm Bích, đi thẳng đến trước khuôn cửa ngoài, đứng nhìn về phía lễ đàn, vẻ buồn bã, ngậm ngùi, ân hận)

TRẦN ANH TÔNG - Ngâm thơ Đường Luật

Lý Đạo Tái ơi! Huyền Quang ơi!
Hình người tính phật xẻ làm đôi,
Đã tu sao chẳng tu cho trót,
Vướng tục thà cam tục đến nơi.
Lửa cháy giàn thiêu tro quỷ dục,
Cành dương giọt nước bụi ma đời,
Đôi dòng nước mắt tuôn hàng chữ.
Đổ xuống thành thơ vĩnh biệt Người.

(Dùng tay áo lau nước mắt)

ĐIỂM BÍCH –(Vẫn lắng nghe, bỗng thét lên)

Ôi! Huyền Quang! Huyền Quang tự thiêu! Huyền Quang tự hủy hoại mình!

(Phục xuống chân Trần Anh Tông) Tâu bệ hạ, Sư tổ không có tội! Xin bệ hạ tha cho Sư tổ !...

TRẦN ANH TÔNG−(Giật mình) Điểm Bích! Có nghĩa là Sư tổ bị vu oan?

ĐIỂM BÍCH – Tâu bệ hạ, tất cả là do tiện nữ bày ra. Tiện nữ chính là thủ phạm. Xin bệ hạ kíp ra lệnh tắt ngay lửa giàn thiêu để cứu lấy Sư tổ!

(Trần Anh Tông chỉ ánh lửa hắt đỏ rực cả gian nhà)

TRẦN ANH TÔNG – Vô ích! Trông xem kìa! Không kịp nữa rồi!

(Điểm Bích đứng dậy, lảo đảo bước ra phía cửa, nước mắt chan hòa)

ĐIỂM BÍCH –(Thơ)

Trời ơi! Điểm Bích này là kẻ sát nhân
Hồng nhan này là đống gươm trăm!
Duyên dáng này là kho giáo mớ!
Xây hạnh phúc hóa ra xây đắp mộ!
Thắp lửa yêu đương thành lửa hung tàn!

Huyền Quang ơi! Hỡi Huyền Quang!
Cho em cùng cháy trên giàn lửa thiêu!

(Định chạy vào lối ngoài)

TRẦN ANH TÔNG -

Điểm Bích! Không cần phải vội liều !
Giàn lửa ấy của chân nhân siêu thoát,
Còn tội nàng sẽ có giàn lửa khác,
Giàn lửa Thảo Mai, Đát Kỷ, Điêu Thuyền.

Nhưng trẫm phải cần biết rõ căn nguyên,
Vì lẽ gì nàng chủ mưu gây tội?

(Nói riêng, ngao ngán)

Có phải thế không ?
Tất cả đàn bà đều là giả dối ?
Và mọi giai nhân là rắn độc trá hình?

(Với Điểm Bích)

Nàng không còn là phi tử cung đình
Chỉ là tử tù đợi giờ hành quyết.

ĐIỂM BÍCH – (Rã rời vì thất vọng, quỳ xuống)

Kẻ tử tù xin sẵn sàng chờ chết!

TRẦN ANH TÔNG – (Quát) Túc vệ quân!

(Tiếng dạ rồi Túc vệ A, B ra)

Dẫn tội nhân Điểm Bích sang nhà giảng đạo, canh giữ cho nghiêm ngặt chờ giải về ngục thất,

TÚC VỆ A, B – Tuân chỉ! (Dẫn Điểm Bích vào)

TRẦN ANH TÔNG – Khoan đã ! (Túc vệ dừng lại) Điểm Bích! Tại sao nàng dám dối ta ?

ĐIỂM BÍCH - (thơ) Tâu bệ hạ, vì có nói thực thì...

TRẦN ANH TÔNG — Thì sao ?

ĐIỂM BÍCH - Thì hiển nhiên người cũng chẳng tin nào..

TRẦN ANH TÔNG – Sao lại thế ?

ĐIỂM BÍCH – Bởi đắm trong ngờ vực,
Người mất lòng tin cả vào sự thực,
Nhìn thế gian bằng con mắt nghi ngờ,
Nói thực hay không thì cũng bằng thừa
Thà nói dối còn hơn là nói thực !

TRẦN ANH TÔNG – Túc vệ ! Dẫn đi!

TÚC VỆ A, B - Tuân chỉ!

(Vào khuất cùng Điểm Bích)

(Bên ngoài sấm dậy, trời đổ mưa rào. Trần Minh Tự từ lối ngoài vội vàng ra)

MINH TỰ – (Thơ)

Tâu bệ hạ, nhờ hồng phúc hoàng gia
Mưa xuống chan chan nhuần tưới muôn nhà,
Lễ cầu đảo được thần minh chứng giám.

TRẦN ANH TÔNG - Còn giàn hỏa thiêu ?

MINH TỰ - Tâu, đương rực trời cháy sáng,
Bị tắt nửa chừng vì trận mưa thiêng.

TRẦN ANH TÔNG - Vậy Sư tổ Huyền Quang ?

MINH TỰ — Tâu, vẫn cứ điềm nhiên,
Như trên tòa sen, in hình đức phật,
Áo cà sa vàng không xô nếp gấp,
Mũ hoa thị vàng xếp cánh nghiêm minh,
Vòng hào quang tròn tỏa sáng lung linh
Bảy sắc cầu vồng trên đầu Sư Tổ.

TRẦN ANH TÔNG - Tức là Huyền Quang bình yên vô sự ?

MINH TỰ - Và khoan thai như tự chín từng mây,
Bước xuống giàn thiêu...

TRẦN ANH TÔNG - (Vui mừng) Đã rõ tựa ban ngày,
Sư tổ Huyền Quang hoàn toàn vô tội,
Như ánh dương quang xua tan bóng tối,
Giải nỗi hàm oan trong vụ án tình.
Người có thể lầm, trời vẫn công minh.
Chút nữa thì nguy!

MINH TỰ – (Nhìn ra ngoài) Kìa Huyền Quang Sư tổ
Đã quay về!

HUYỀN QUANG (Từ lối ngoài ra)

Tâu bệ hạ, nhờ anh minh đức độ,
Nhờ phép thần thông nghìn mắt nghìn tay,
Chứng cho bần tăng dạ thẳng lòng ngay,
Mệnh được vẹn toàn, danh không hoen ố.

TRẦN ANH TÔNG – Qua bụi lấm, ngọc châu càng lồ lộ
Qua lửa than, vàng càng luyện càng tinh,
Càng tôn giá cao đức lớn tâm minh,
Càng hiển pháp danh Huyền Quang sư tổ.

HUYỀN QUANG - Vạn tạ hoàng ân !

TRẦN ANH TÔNG− Còn kẻ gây oan khổ,
Hồn sẽ bị đày, thân sẽ thành tro,
Bụi xác tàn hồn ném xuống bùn nhơ,
Đền tội cả gan dối lừa vu lật.
Toan đem tình trường xây trên bệ phật,
Dám biến lệnh vua thành một trò cười.

HUYỀN QUANG – (Động lòng trắc ẩn, quỳ xuống) Tâu bệ hạ,
Chứa đựng bao la là tính của trời,
Giúp thế cứu người là tâm của phật,
Cúi xin bệ hạ xuống tay nhiệm nhặt,
Tỏ đức hiếu sinh tha Điểm Bích cung phi,
Chẳng qua u mê lạc nẻo tình si
Nên dại dột sa ngục đời thác loạn.

TRẦN ANH TÔNG − (Nói) Trần Minh Tự, cho dẫn Điểm Bích ra đây!

MINH TỰ – Tuân chỉ

(Vào lối nhà giảng đạo)

TRẦN ANH TÔNG – Kìa! sư tổ đứng lên!

(Huyền Quang đứng dậy. Túc vệ A, B dẫn Điểm Bích ra)

TRẦN ANH TÔNG−(Thơ) Điểm Bích!
Trẫm nể lời Huyền Quang sư tổ,
Miễn cho nàng khỏi tội hỏa thiêu,
Bằng án lưu đày ra cõi hoang liêu,
Sống trọn cuộc đời trên hòn cô đảo,
Đeo án chung thân!

Đừng mơ tưởng hão​

Đến ngày về!

Là thân phận tù nhân,​

Không được ai theo! Phải sống độc thân
Cho đến chết!

ĐIỂM BÍCH – (Quỳ xuống) Xin đội ơn bệ hạ. |

(Hướng sang Huyền Quang)

Đa tạ ơn người hằng tâm giải họa.

(Huyền Quang giơ tay vừa như ban phúc lại vừa như khước từ lời cảm ơn)

TRẦN ANH TÔNG− Điểm Bích!
Phép nước nghiêm minh không thể coi thường,
Sửa soạn hành trang mai sớm lên đường,
Tới đảo ngục gửi thân tàn còn lại,
Có đủ thời gian cho nàng hối cải,
Nghiền ngẫm tội mình !
(Với Huyền Quang) Mời Sư tổ sang đây!

(Ra hiệu cho Túc vệ A, B ra phía ngoài canh giữ rồi cùng Huyền Quang vào lối bệ phật)

(Nhài từ lối ngoài chạy ra, sụp xuống cạnh Điểm Bích)

NHÀI – (Nói) Khổ thân chị quá, chị ơi!

ĐIỂM BÍCH−(Kéo Nhài đứng dậy) Nhài, thời gian gấp lắm rồi. Em lau nước mắt đi nghe chị dặn đây!

NHÀI– Vâng, chị nói đi!

ĐIỂM BÍCH – (Thơ) (Theo điệu Tần cung oán)

Đời chị thế nào em đã biết,
Nhưng nỗi đau chôn chết trong tâm,
Bấy lâu cay đắng âm thầm,
Muốn quên khôn dứt, muốn cầm khôn nguôi...

(Ánh sáng chớp chớp. Cái bóng quá khứ của Điểm Bích hiện ra ở một góc sân khấu. Cái bóng mặc toàn đồ trắng chỉ để hở đôi mắt)

(Quầng sáng tập trung vào cái bóng)

CÁI BÓNG –

Tuổi mười sáu hoa cười ngọc nói,
Mối tình đầu tóc rối khăn buông,
Trai phong lưu, gái giáo phường,
Yêu nhau yêu cả trăng suông giãi thềm,
Bỗng tiếng sấm nửa đêm chợt dậy,
Còn bàng hoàng run rẩy áo xiêm,
Ngựa xe vụt đã kề bên,
Dong về kinh khuyết ép duyên phi tần,
Hận thân cung này lần mai lữa,
Đàn năm cung chan chứa lệ rơi.
Bóng mình lẽo đẽo bóng ai.
Bóng ai lẽo đẽo lồng soi bóng mình,
Bóng có thấy nhưng hình không thấy,
Biết đi tìm NGƯỜI ẤY nơi đâu?
Dao con một mớ tóc sầu,
Dấu trong ngực áo nỗi đau trăm chiều...

(Ánh sáng chớp chớp, cái bóng biến mất. Điểm Bích rút trong ngực áo ra một túi lụa nhỏ hoặc một đuôi tóc đưa cho Nhài)

ĐIỂM BÍCH

Lòng chị vẫn còn yêu NGƯỜI ẤY,
Chị gửi em giữ lấy làm tin,
Mai ngày bóng đá chân sim,
Tóc này còn đó mà tìm thấy ai,
Em tặng lại với lời nhắn nhủ:
Rằng tình xưa nghĩa cũ đừng quên,
Sống thì giữ mớ tóc duyên,
Chết chôn theo mộ ở bên cạnh mình.

NHÀI - Thưa chị, em sẽ tìm ra NGƯỜI ẤY!

ĐIỂM BÍCH – Có chắc không em?

NHÀI - Vì em đã thấy!
Và biết rõ ràng NGƯỜI ẤY là ai!
Chẳng phải tìm lâu...

ĐIỂM BÍCH - (Hồ nghi) Em cứ đùa hoài!

NHÀI – Chị hãy tin em. (Nhìn vào trong) Kìa! Đức vua quay lại!
(Tránh vào lối nhà trai)

TRẦN ANH TÔNG – (Ra) Điểm Bích !
Minh Tự đã cho quân sang áp giải,
Nhưng trẫm còn cần nghe chuyện đĩnh vàng,
Bằng cách nào đã lọt đến tay nàng,
Qua đứa thị tỳ gửi Người Say Chột?

ĐIỂM BÍCH –

Tâu bệ hạ, thực lạ lùng đột ngột!
Tiện nữ cũng không hiểu rõ đầu đuôi,
Có lẽ phải tìm..

TRẦN ANH TÔNG - (Bực bội) Đến bước này rồi!
Còn quanh co..

(Bỗng Người Say Chột từ lối ngoài lao ra, quỳ xuống. Túc vệ A, B không kịp giữ lại, vội chạy theo ra đứng canh chừng, mũi giáo chĩa vào Người Say Chột)

TRẦN ANH TÔNG — (Ngạc nhiên, nói) Kìa! Lại Người Say Chột! Ngươi muốn tâu xin điều gì nữa ?

NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu bệ hạ, kẻ tiện dân này muốn thú tội!

TRẦN ANH TÔNG – Thú tội!?

(Ra hiệu cho Túc vệ quân thu giáo lại và đến đứng sau lưng mình)

TRẦN ANH TÔNG – Cho phép ngươi đứng dậy !

NGƯỜI SAY CHỘT - (Đứng dậy) Tâu bệ hạ, chính kẻ hèn này đã lấy cắp đĩnh vàng ấy.

TRẦN ANH TÔNG - A! Ngươi lấy để làm gì?

NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu bệ hạ, để trả thù!

TRẦN ANH TÔNG – Trả thù ai?

NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu, Điểm Bích!

TRẦN ANH TÔNG – Điểm Bích!?

(Ngạc nhiên nhìn Điểm Bích)

Trẫm không hiểu ra sao cả !

ĐIỂM BÍCH - (Thơ)

Tôi với ông là hai người xa lạ,
Mới quen nhau trên thiền Tự Hoa Yên,
Ông xới vườn mai, tôi hầu hạ phật tiền,
Gặp gỡ sớm chiều, lệ thường gìn giữ,
Có thù hằn gì?

NGƯỜI SAY CHỘT – Thù trong quá khứ!
Thù nát tim gan, thù xé đất trời,
Bởi ta tưởng nàng đã phụ bạc người...

ĐIỂM BÍCH– Tôi phụ bạc ai ?

NGƯỜI SAY CHỘT – Một chàng trai trẻ.

ĐIỂM BÍCH – Đừng bịa đặt!

TRẦN ANH TÔNG – (Với Điểm Bích) Cứ để xem sự thể !
Ta cũng muốn nghe!
(Với Người Say Chột) Người nói tiếp đi!

NGƯỜI SAY CHỘT -

Một mối tình đến cực độ cuồng si,
Một kỳ vọng thành niềm tin tuyệt đối,
Có thể vì nàng lao vào vực tối,
Có thể vì nàng tung cánh bay cao,
Có thể vì nàng vươn hái trăng sao,
Có thể vì nàng tuốt gươm nổi loạn...

TRẦN ANH TÔNG – (Riêng)

Một mối tình ngông cuồng ngạo mạn!
Trên đời này kẻ điên ấy có không?

ĐIỂM BÍCH – Người ấy nay đâu ?

NGƯỜI SAY CHỘT – Chuyện thực đau lòng!
Vì tưởng lầm bị người yêu lừa dối,
Giận mình, giận đời, giận người phản bội
Đổi tình yêu lấy châu báu ngọc ngà,
Bán niềm tin bằng cái giá phù hoa,
Nên lòng người ấy ứ đầy thù oán,
Cũng bán linh hồn cho ma quỷ ám,
Múa gươm chọc trời, nốc rượu quên mình,
Điên say, điên hận, lại điên tình,
Quyết lấy máu để rửa hờn điên loạn !

ĐIỂM BÍCH - (ôm mặt, thương cảm) Đáng thương thay kẻ say điên thê thảm!

NGƯỜI SAY CHỘT– (Lắc đầu cười gắn)

Không phải say điên mà say giết dối lừa
Nằm trong lòng nàng, trong những kẻ a dua,
Trong tất cả những quân bằng xảo trá
Đã bóp chết nghẹt niềm tin vô giá
Của con người ...

TRẦN ANH TÔNG – Ngươi là ai?

ĐIỂM BÍCH–Ông là ai?

NGƯỜI SAY CHỘT – (Cười ngất)

Tôi là người hay thóc mách dở hơi,
Nên biết rõ mọi hành tung người ấy.
Lại trót đồng tình việc làm càn bậy
Của kẻ giết người để trả thù riêng.

TRẦN ANH TÔNG – Hừ ! Đều đáng chém đầu.

NGƯỜI SAY CHỘT – Tôi còn được biết thêm
Trong sổ giết người, có tên Điểm Bích!

ĐIỂM BÍCH – (Kinh hoàng) Cả tôi nữa?

NGƯỜI SAY CHỘT – Vâng, cái đêm cô tịch,
Trên nệm bồ đoàn, trước bệ Hoa Yên,
Người ấy chỉ chờ Sư tổ ngả nghiêng,
Tự tố cáo mình là người giả dối,
Thì sẽ bắt cả hai quỳ đền tội!

ĐIỂM BÍCH – Định hại luôn cả Sư tổ Huyền Quang?

NGƯỜI SAY CHỘT – Nhưng tiếc thay!

Vẫn chỉ một mình nàng!​

Mới là tội phạm!

Và tôi thấy phải!​

ĐIỂM BÍCH – Ông là ai?

NGƯỜI SAY CHỘT – Tưởng không nên nhắc lại
Lời mới nói xong!

TRẦN ANH TÔNG- (Bỗng reo lên) A ! Trẫm hiểu ra rồi!
Người ấy nhờ ngươi lấy đĩnh vàng mười,
Cốt mượn tay ta giết nàng Điểm Bích.

(Lắc đầu nghi hoặc)

Nhưng nếu chẳng may Huyền Quang siêu tịch,
Mà Điểm Bích không thú nhận thì sao ?

(Cười ngất, khoái trá, độc ác)

NGƯỜI SAY CHỘT – Thì lương tâm nàng sẽ bị xé cào,
Cho đến chết và đau hơn cái chết.
Không bị giết ngay mà dần dà bị giết,
Cứ mỗi ngày bằng một nhát dao đâm,
Cứ mỗi lần lại rỉ máu một lần,
Chết như thế bằng một ngàn lần chết!

ĐIỂM BÍCH – (Kinh hoàng cực điểm)

Ôi! Độc ác quá chừng!

TRẦN ANH TÔNG –Hãy nói cho ta biết
Tên kẻ ngàn lần đáng giết ấy đi?

NGƯỜI SAY CHỘT—Tâu, tiện dân này sẽ chẳng dấu chi,
Nhưng xin đức vua rộng lòng khoan thứ,
Xóa cái án phải lưu đầy biệt xứ
Cho nàng Điểm Bich..

TRẦN ANH TÔNG – Lạ đến thế ư ?
Ngươi trộm đĩnh vàng là để trả thù,
Sao lại xin tha?

NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu, trước là như thế.
Nhưng vừa qua, nghe trộm nàng kể lể,
Mới thấy mình lầm như người ấy đã lầm,
Tình yêu của nàng vẫn sáng trăng rằm,
Xanh thẳm thời gian, trong veo chung thủy.
Chính người ấy mới là con ác quỷ
Và kẻ ngu này đã dại dột a tòng,
Gây bao oan khiên tang tóc hãi hùng,
Đã đến lúc phải thẳng tay trừng trị!

TRẦN ANH TÔNG — Rồi ta sẽ xét !
Tình lý nông sâu, giảm tăng án quyết!
Trần Minh Tự!

MINH TỰ – (Ra) Thần xin đợi lệnh truyền !

TRẦN ANH TÔNG - Cho lùng bắt ngay kẻ dấu mặt dấu tên,
Dấu bàn tay vấy máu người tàn khốc !

(Với Người Say Chột)

Người hãy dẫn đường !

NGƯỜI SAY CHỘT– Tâu, không cần lùng sục!
Người ấy có đây!

(Rút một cuộn giấy trong ngực áo và đưa cho Trần Minh Tự. Minh Tự mở ra xem)

MINH TỰ → A ! Cáo thị ! Họa hình !
Tên tội phạm Vũ Linh
Đã giết hai nhân mạng,
Trùm Giáo phường ca quán,
Đương có lệnh săn tìm !

(Trong lúc Trần Minh Tự xem cáo thị, Người Say Chột quay mặt vào trong, tháo bỏ râu giả và băng bịt mắt, rồi quay lại, hất ngược mái tóc bù xù lên)

NGƯỜI SAY CHỘT - Trần Minh Tự nhìn xem !

MINH TỰ — Ôi ! Giống nhau như lột!
Tâu bệ hạ, Chính tên Người Say Chột
Là tội phạm Vũ Linh ?

(Đệ bức vẽ lên cho Trần anh Tông)

(Tất cả sửng sốt kinh hoàng tột độ)

(Điểm Bích bàng hoàng chới với muốn bước lại gần Người Say Chột nhưng không đủ sức)

MINH TỰ – (Chỉ Người Say Chột, nói) Túc vệ quân!

(Túc vệ A, B nhanh nhẹn bước tới đứng cặp hai bên và chĩa mũi giáo vào Người Say Chột)

ĐIỂM BÍCH - (Thều thào) Vũ Linh. NGƯỜI ẤY: (Loạng choạng ngã ngồi xuống đất)

(Nhài từ lối nhà trai chạy ra, thét lên)

NHÀI- Vũ Linh ! Anh tôi ! (Ngã gục xuống)

HUYỀN QUANG–(ra) Vũ Linh! Người làm vườn tàn tật

TRẦN ANH TÔNG – Vũ Linh:Tên hung thủ tàn bạo!

NGƯỜI SAY CHỘT - Đúng ! Chính là Vũ Linh,
Đã đổi dạng thay hình,
Xách gươm lùng trị tội
Kẻ bịp đời lừa dối,
Bất kể đó là ai !
Cốt làm trong sạch đời,
Làm sáng danh sự thực.

(Thở dài ân hận)

Cứ tưởng dùng bạo lực,
Là mọi việc xong xuôi.
Nhưng khi biết lầm rồi,
Thì sẵn sàng trả giá.
Điểm Bích ơi!
Tôi đã đánh rơi niềm tin cao cả
Vào mối tình đầu đẹp nhất đôi ta !
Em Nhài ơi ! Hãy trao cho anh mớ tóc mượt mà,
Để anh chôn theo tận cùng đáy huyệt,

(Cầm lấy cái túi gấm hoặc đuôi tóc trong tay Nhài)

Tâu bệ hạ,
Xin được phép tu đến cạn bầu oan nghiệt,
Ân huệ cuối cùng trước lúc ra đi!

(Cởi bầu rượu ngửa cổ dốc cạn, lấy mu bàn tay quệt mép rồi cười ha hả, tiếng cười nấc lên như tiếng khóc)

Còn yêu còn hận còn lì
Tình không rượu cạn, lấy gì mà điên?

(Bỏ rơi bầu rượu xuống đất)

(Nói) Thưa Minh Tự, kẻ có tội là Vũ Linh tức Người Say Chột đã sẵn sàng!

MINH TỰ - Túc vệ quân, dẫn nó đi !

TÚC VỆ A, B – Tuân lệnh !

(Dẫn Người Say Chột vào lối ngoài, Minh Tự theo sau)

NHÀI – (Gào lên) Anh Vũ Linh: Anh Vũ Linh ơi : (Vừa khóc vừa chạy theo vào)

HUYỀN QUANG – (Chắp tay) Nam mô A đi đà phật! (Vào lối bệ phật)

ĐIỂM BÍCH – (Thổn thức bàng hoàng) Vũ Linh ! Vũ Linh ! (Bước theo mấy bước, loạng choạng gục đầu vào khuôn cửa ngoài) Vũ Linh !...

TRẦN ANH TÔNG – Điểm Bích, giữ lời hứa của bậc đế vương với Người Say Chột, trẫm tha cho nàng khỏi tội đi đầy. Nhưng còn tội đặt điều vu oan giá họa cho Sư tổ thì phải xử lý.

ĐIỂM BÍCH - (Quỳ xuống) Muôn vàn đội ơn bệ hạ.

TRẦN ANH TÔNG - (Thơ)

Cho phép nàng được ở lại cung vi,
Nhưng giáng xuống hàng thị nữ nô tỳ,
Tuy hèn hạ nhưng yên bề cơm áo.

(Thấy Điểm Bích cúi đầu im lặng)

Nếu muốn đi tu, cho ở chùa Chân giáo,
Cầu nguyện hinh hương sám hối lỗi lầm,
Gạt bỏ u mê, toàn ý toàn tâm,
Biết đâu sau này chẳng tròn chính quả!
Nàng lựa chọn đi! (Ra hiệu cho Điểm Bích đứng dậy)

ĐIỂM BÍCH-(Đứng dậy) Muôn tâu bệ hạ,
Tạ ơn người đã đoái đến phận hèn,
Nhưng sống có tình là thói đã quen,
Hầu kém gia nô, tu không có cốt,
Người rủ lòng thương thì thương cho trót !

TRẦN ANH TÔNG – Ý nàng muốn sao ?

ĐIỂM BÍCH — Tâu, xin được ra đi!

TRẦN ANH TÔNG – Đến nơi đâu?

ĐIỂM BÍCH – Tâu, đến những chỗ bất kỳ!

TRẦN ANH TÔNG – Trôi dạt vô bờ, nổi chìm vô độ,
Lăn theo bụi đường, cuốn theo chiều gió,
Sống trong ơ hờ, chết giữa lặng im,
Để tìm gl?

ĐIỂM BÍCH – Tâu, tìm cái đáng tìm!
Một con người, một trái tim,
Một tình yêu, một niềm tin, một đời,
Một thanh âm, một nụ cười,
Một thương, một nhớ, một trời yêu riêng!

TRẦN ANH TÔNG – (Lắc đầu, nhếch mép) (Nói) Thật viển vông! Thật hão huyền! Thôi được, gia ơn cho nàng, trẫm chuẩn tấu. (Vào lối ngoài)

(Huyền Quang từ lối bệ phật ra)

HUYỀN QUANG – Điểm Bích!

ĐIỂM BÍCH – Sư tổ !

HUYỀN QUANG – (Thơ)

Ta đã gắng công cứu con khỏi chết,
Sức chẳng tùy lòng, chỉ đến thế thôi,
Nay phút chia tay, kẻ trẩy người trôi.
Ta tặng con đĩnh vàng làm lộ phí.

(Cầm hộp gấm vàng trên kỷ đưa cho Điểm Bích)

Con cầm lấy!

ĐIỂM BÍCH – (Không cầm) Cảm tạ lòng hào khí!
Nhưng con cầm vàng ân tặng sao nên ?
Và đĩnh vàng này nặng trĩu oan khiên,
Càng nặng trĩu thêm nỗi niềm cay đắng.

HUYỀN QUANG – Vậy con cần gì?

ĐIỂM BÍCH – Bạch, cũng không nhiều lắm!
Con cần cái điều Sư tổ không cho,
Hay chẳng dám cho...

HUYỀN QUANG – (Vội gạt đi) Một mảnh tàn tro,
Hãy để nguội đi cho thành băng giá,
Đừng khơi lên nữa cho thành giàn hỏa,
Mà lửa tình bốc cháy cả nhân gian!
So với lửa thần còn mạnh gấp trăm ngàn,
Thiêu sạch sành sanh..

ĐIỂM BÍCH – (Thở dài) Bởi con ngu ngốc,
Cứ ngỡ con người đều mơ hạnh phúc,
Mà hạnh phúc là hoa quả tình yêu.
Cứ ngỡ hồn thơ lồng lộng cao siêu,
Không dung nạp những thấp hèn ti tiện,
Nhưng phải chan chứa tình người dâng hiến,
Cứ ngỡ rằng tráng sĩ với thi nhân,
Nhịp một điệu đàn, rung một cung tâm.
Hắn sư tổ cũng giống như NGƯỜI ẤY,
Nhưng con đã lầm!

HUYỀN QUANG – Đừng so sánh vậy!
Ta rung cây đàn cung điệu của ta,
Cũng như nàng rung cung điệu TÌNH CA,
Như người ấy cung điệu rung cuồng hận,
Như đức vua cung điệu rung nghi vấn,
Mỗi cung đàn rung một niềm riêng,
Luyến láy, bổng chìm, khoan nhặt, ngả nghiêng,
Gẩy vụng hay tinh phải đều trả giá.
Nàng có hiểu ta không?

ĐIỂM BÍCH – (Mỉm cười) Nghe quen mà lạ!

HUYỀN QUANG – Có oán ta không ?

ĐIỂM BÍCH – Xin bái biệt người!
Chào vị thiền sư vò võ một đời
Sống cô đơn giữa một bày tượng gỗ.
Chào đấng quân vương hoài nghi quá độ,
Ngự cô đơn trên ngôi báu của mình.
Chào mộng cố nhân: Tráng sĩ Vũ Linh,
Sống cô đơn chết cô đơn vì bạo lực.
Chào chốn thiên đường, chào nơi địa ngục,
Chào tòa sen, chào gác tía cung son.
Xin chia tay cùng mọi nỗi cô đơn,
Xin vĩnh biệt lần cuối cùng ảo vọng,

Sữa ngọt ơi! Nhựa thơm ơi! Dâng sống !
Tình yêu ơi!
Khát vọng ngọt ngào và đắng chát của tôi ơi!

HUYỀN QUANG – Điểm Bích! Nàng định đi đâu?

ĐIỂM BÍCH – Bạch sư tổ.
Con đi nhặt bóng mây trôi,
Tìm sao trong nắng, tìm trời trong mưa,
Đi tìm hái trọn cơn mơ,
Yêu người chưa tới, ngâm thơ không lời...

HUYỀN QUANG—Nhưng gian nan cơ cực lắm, nàng ơi

ĐIỂM BÍCH – Tai ương mọi thứ trên đời,
Cũng không lay nổi mặt trời trái tim !
Xá gì núi lở rừng chìm,
Mà không ngậm ngải đi tìm trầm hương?

(Vừa ngâm thơ vừa bước xuống sân khấu, đi vào giữa hai hàng khán giả)

Ai yêu em đó người thương ?
Xin đừng là bóng hoa vương mặt thềm !

(Quay nhìn lên sân khấu với Huyền Quang)

Ai yêu em nhớ đừng quên!
Đừng là nửa Phật, nửa tiên, nửa... đời !...

(Mỉm cười, cúi đầu chào Huyền Quang, rồi bước ra khỏi cửa nhà hát, đi thẳng vào cuộc đời)

HUYỀN QUANG - (Chắp tay nhằm mắt) Nam mô A di đà phật !
(Chiếc hộp gấm đựng vàng trong tay rơi xuống đất)

(Ánh sáng thu dần vào Huyền Quang đứng lặng, chơ vơ một mình như cái bóng giữa cái mênh mông của "sân khấu cuộc đời" rộn rã khúc nhạc Chầu văn thôi thúc sống)

HẾT KỊCH​

Đêm 17-12-1989
Gác Nội Miếu Hà Nội​