VHTN-Khác Made in Vietnam - Thuận

​

Lời bạt của Đoàn Cầm Thi:

Bạn muốn viết văn ?

Nếu viết tình yêu, tựa đề nhất định phải bắt đầu bằng “Chuyện tình kể” như hai nhà văn đương thời danh tiếng nhất Việt Nam. Đừng nên coi thường chữ “kể”, nó cho người ta dốc bầu tâm sự như dốc nước khỏi chai. Kỷ niệm ơi kỷ niệm, có người Việt nào không tôn thờ kỷ niệm ? Ngay trong cái tựa đó, tùy thẩm mỹ mà sẽ thêm “trong nắng chiều” “lúc mưa khuya” mộng mơ Tự lực văn đoàn, hoặc “trước bình minh” “buổi ban mai” hồn nhiên hiện thực xã hội chủ nghĩa. Sau đó, bạn sẽ chia nhân vật thành hai tuyến thiện và ác, đương nhiên nhân vật tốt phải là tấm gương cho độc giả soi vào. Còn nếu muốn tỏ ra sắc sảo hơn, bạn có thể làm như nhà văn nam danh tiếng : ác tí ti thiện tí ti. Hãy để cho nhân vật nữ bị em chồng hiếp, bố chồng nhìn trộm khi tắm, đừng kể lể gì về những khoái cảm hay giận dữ của cô ta, mà cho cô thốt lên lời đức hạnh : “Khổ chứ. Nhục lắm. Nhưng thương lắm”. Sẽ có nhà phê bình ví cô với Đức mẹ đồng trinh cho mà xem ! Cho đến năm 2001, mọi cuộc tranh luận sôi nổi nhất của văn học Việt, chính thống hay không chính thống, đều luẩn quẩn ở cái Tâm : cả người đọc lẫn người viết ai cũng lo nó không cạnh tranh nổi môn luân lý học. Cuộc bút chiến Trí thức/Phản trí thức vượt trùng dương, sau một hồi náo nhiệt, cũng bị cái Tâm cho xí xóa hòa cả làng.

Về câu chữ, chỗ nào cần thương cảm ắt phải có nước mắt, lá mà rơi thì đương nhiên phải xào xạc. Nhịp điệu thì lúc nhặt lúc khoan, lên xuống tuỳ cảm hứng. Đôi lúc nên xen kẽ vài đoạn thơ, gọi nôm na là “tiếng nói vô thức”. Bạn cũng cần có vài xen kiếm hiệp cho thêm ly kỳ, kiểu cưỡi ngựa bắn súng hay công an đuổi bắt tù vượt ngục, hay cả hai. Nếu có chút ngoại lai nữa thì tuyệt : Tây bắc này, Cali này, hứng lên có thể cho cô gái Mèo khóc ở Ba lê hoa lệ. Cuối cùng xin đừng quên những câu giầu tính suy tư như “Tình yêu đấy là một hung thần” hay “Về bản chất đàn bà đứng về phía trật tự… Không có trật tự nào dung được tình yêu to lớn”. Bí quyết là làm thế nào cho người đọc phải cảm thấy ở tận cùng văn bạn là nỗi cô đơn, sự trải đời, khả năng yêu thương và đau đớn, là con người viết hoa ! Họ phải sờ được cả nếp nhàu trên mặt bạn ! Họ phải nhìn bạn như tín đồ thiên chúa giáo nhìn Giê-su chịu nạn ấy chứ !

Cứ viết như thế đi, nếu không thành công, bạn sẽ chẳng thất bại.

Nhưng nếu bạn lại bảo : “Rằng hay thì thật là hay…” ?

Viết một tiểu thuyết không kết không mở không cao trào-xung đột-mâu thuẫn, không thắt nút-mở nút, một tiểu thuyết không chương đoạn, không dấu xuống hàng, ý này vắt sang ý kia, tiết kiệm chấm phẩy và các mỹ từ, thán từ cùng các câu trau chuốt. Tạo cho tiểu thuyết một nhịp điệu gồ ghề. Tránh cho người đọc các đoạn tả cảnh tả tình, phân tích tâm lý nhân vật vừa dông dài vừa vô nghĩa. Tha cho họ những xúc động, ngợi ca. Viết tình yêu mà không cần phải trữ tình. Kể một Việt Nam đương đại mà không nhất thiết phải lôi ra các vết thương chiến tranh, chế độ toàn trị, quan liêu tham nhũng, đói nghèo hay suy đồi đạo đức.

Made in Vietnam của Thuận là một thử nghiệm như thế.

Nó sẵn sàng lặp lại, từ hai lần trả lời không khác nhau một dấu chấm dấu phẩy của giám đốc Nguyễn Đức Lương, từ hai mươi người bạn trai cùng tên Khánh của nhân vật nữ chính, từ các buồng tắm giống nhau như những giọt nước của người dân thủ đô thời mở cửa, từ cái phải làm phải ăn phải mặc, người phải gặp trong bảy ngày tết Nguyên đán. Made in Vietnam là cái nhàn nhạt của xã hội Việt Nam hôm nay, ở đó thời gian cứ trôi đi mà chẳng ai nói “Tại sao thế ?”, chẳng ai hỏi “Phải chăng ta đang yêu cái mà tám mươi triệu người khác đang yêu, sống cuộc sống mà tám mươi triệu người khác đang sống ?”.

Và trước hết, nó cùng người đọc kiếm tìm một thẩm mỹ mới, một nhận thức mới về văn học.

Tác phẩm được tác giả Thuận đăng tải miễn phí trên trang web cá nhân của cô.

Nguồn: Please login or register to view links